طبقه‌بندی ادبی قرائت کلمه «ارجلکم» در قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس و معاون آموزش سطح ۴ مرکز آموزش عالی تخصصی حضرت خدیجه÷ بابل، مازندران، ایران

2 دکترای تخصصی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.

چکیده

قرآن، کتاب آسمانی پیامبر خاتم| می‌باشد که در همۀ زمینه‌‌های زندگی به‌خصوص اعتقادات، اخلاق و احکام به ما برنامه داده است. در این میان، قسم اعتقادات و احکام از عمده مباحث چالش‌برانگیز است و هر قسم زوایا و ابعاد گوناگون و متعددی دارند که می‌طلبد مسائل پیرامون آنها به درستی تبیین گردد. دانستن علم صرف و نحو در دانستن مقصود خداوند در قرآن کریم، کمک شایانی خواهد کرد. در این میان اعراب کلمه «ارجلکم» در آیه 6 سوره مائده؛ زمینه چالشی برای دو گروه شیعه و اهل سنت ایجاد کرده و هرکدام بر اساس خوانش خود از قرائت کلمه «ارجل» حکمی را صادر کردند. این تحقیق با روش تحلیلی، توصیفی و مقارنه‌ای نتایج به‌دست آمده را مورد تحلیل دقیق قرار داده و نتایج حاصله، خبر از قرائت این کلمه به سه شکل نصب، جر و رفع می‌باشد. شیعه معتقد است قرائت نصب و جر در هر دو صورت صحیح است، ولی در قرائت به صورت جر، اعراب آن محلا به لفظ رؤوسکم منصوب است؛ لذا ثابت کرد همان‌طور که سر را باید مسح کرد، پاها هم باید مسح شود. اما علمای اهل سنت معتقدند فرقی ندارد که ارجل مجرور یا منصوب باشد؛ در هر دو صورت عطف به وجوه و ایدی شده، لذا شستن پا واجب است. در خوانش سوم که قرائت رفعی است؛ این نظریه طرفداران بسیار کمی دارد و ارجل را مبتدا برای خبر محذوف می‌دانند

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Literary Classification of the Recitation of the Word Arjulakum in the Qur'an

نویسندگان [English]

  • zainab falahat pisheh 1
  • mortaza abdichari 2
1 . Lecturer and education assistant of level four of Islamic Seminary at Hazrat Khadija Specialized Higher Education Center, Babol, Mazandaran, Iran
2 . PhD in Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran.
چکیده [English]

 




Qur'an is the holy book of the last prophet, which has given us plans in all areas of life, especially beliefs, morals, and rules. Meanwhile, the category of beliefs and rulings is one of the most challenging issues, and each category has various angles and aspects that require the issues related to them to be explained properly. Knowing the Arabic grammar and syntax will be very helpful in knowing God's intention in the Holy Qur'an. In the meantime, the diacritic of the word Arjulakum in verse 6 of Surah Ma'idah has created a challenge for Shia and Sunni groups, and each of them issued a ruling based on their reading of the word Arjul. This study has carefully analyzed the obtained results with analytical, descriptive, and comparative methods, and the findings suggests the reading of this word in three forms including Nasb, Jarr and Raf. Shia believe that the recitation of Nasb' and Jar is correct in both cases, but in the case of reading Jar, the diacritic of that place are assigned to the word ``Ro'usukum''. Therefore, Shia proved that just as the head should be anointed, the feet should also be anointed. However, Sunni scholars believe that it does not matter if Arjul is Majrur (jar status) or Mansub (nasb status). In both cases, the face and arms are focused, so washing the feet is obligatory. In the third examination, which is the Raf reading; This theory has very few fans and Arjul is considered to be the Mubtada (subject) for Khabar (predicate) Mahzuf (omitted) (in Arabic syntax).

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Holy Qur'an
  • diacritic
  • Arjul
  • ablution
  • Mas-h
  • Ghusl.  
* قرآن کریم
1.    آلوسی بغدادی، سیدمحمود. (1420ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم (ج6). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
2.    ابن ابراهیم التمیمی، ایاد بن عبداللطیف. (1432ق). تفسیر ابن تمیمه (ج2). عربستان: دارابن الجوزی.
3.    ابن انباری، عبدالرحمان بن محمد. (بی‌تا). الانصاف فی مسائل الخلاف بین النحو البصریین و الکوفیین (ج1). بیروت: مکتبه العصریه.
4.    ابن عاشور، محمد بن طاهر. (بی‌تا). التحریر و التنویر (ج5). بی‌جا، بی‌نا.
5.    ابن منظور مصری، محمد بن مکرم. (1405ق). لسان العرب (ج1 و 4). قم: ادب الحوزه.
6.    ابن هشام، عبدالله بن یوسف. (بی‌تا). مغنی اللبیب (ج1، چاپ اول). بیروت: دار احیاءالتراث العربی. 
7.    اندلسی، محمد بن یوسف (ابوحیان). (1420ق). البحر المحیط فی التفسیر (ج4). بیروت: دارالفکر.
8.    بحرانی، سیدهاشم. (1389). تفسیر روایی البرهان (مترجمان: رضا ناظمیان، علی گنجیان و صادق خورشا، ج2و3، چاپ دوم). تهران: کتاب صبح.
9.    بخاری، محمد بن اسماعیل. (1425ق). صحیح بخاری (ترتیب محمد فواد عبدالباقی، ج1). قاهره: چاپ ابن هیثم.
10.    بروجردی، سیدابراهیم. (1385ق). تفسیر جامع (ج2). تهران: انتشارات مصطفوی.
11.    بیضاوی، عبدالله شیرازی. (1429ق). انوار التنزیل و اسرارالتاویل (معروف به تفسیر بیضاوی) (ج2). بیروت: دارالفکر.
12.    الترمذی، محمد بن عیسی. (1432ق). سنن ترمذی (ج1). بیروت: مکتبة العصریه.
13.    حر عاملی، محمد بن حسین. (1391). وسائل الشیعه (مصحح: عبدالرحیم ربانی شیرازی، ج1، چاپ چهارم). احیاء تراث العربی. 
14.    حسینی جرجانی، سید امیر. (1404ق). آیات الاحکام. (مصحح: ولی الله اشراقی، ج1). تهران: نوید.
15.    حسینی میلانی، سیدعلی. (1421ق). المسح علی الرجلین فی الوضو. قم: مرکز بحث‌های اعتقادی. 
16.    درویش، محیی‌الدین. (1415ق). اعراب القرآن و بیانه (ج2، چاپ چهارم). بیروت: دارابن کثیر.
17.    دمشقی حنبلی، عمر بن علی. (1419ق). اللباب فی علوم الکتاب (محقق: عادل احمد عبدالموجود و علی محمد، معوض، ج7، چاپ اول). بیروت: دارالکتب العلمیه.
18.    رضی استرآبادی، محمد بن حسن. (1390). شرح شافیه ابن حاجب (ج1و2، چاپ اول). بیروت: دارالمجتبی. 
19.    سبحانی، جعفر. (1430ق). الوضوء علی ضوء الکتاب و السنه. تهران: موسسه الامام الصادق( علیه السلام).
20.    سیوطی، جلال الدین، محلی، جلال الدین. (1416ق). تفسیر جلالین. بیروت: النور.
21.    شهرستانی، سیدعلی. (بی‌تا). وضو النبی. قم: جواد الائمه( علیه السلام).
22.    صادقی تهرانی، محمد. (1401ق). الفرقان فی تفسیر القران بالقران والسنه (ج6، چاپ اول). تهران: انشارات فرهنگ اسلامی. 
23.    طبرسى، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن (10جلد، چاپ سوم). تهران: ناصرخسرو.
24.    طبرسی، فضل بن حسن. (1384). مجمع البیان (ج3، چاپ اول). تهران: انتشارات دارالاسوه.
25.    طوسی، محمد بن حسن. (1388). التبیان فی تفسیر القرآن (ج3، چاپ اول) قم: ذوی القربی. 
26.    عاملی، علی بن حسین. (1413ق). الوجیز فی تفسیر القرآن العزیز (ج1). قم: دارالقرآن الکریم.
27.    عکبری، عبدالله بن حسین. (بی‌تا). التبیان فی اعراب القرآن (ج1، محقق: علی محمد الجباوی). قاهره: ناشر عیسی البابی الحلبی و شرکاء. 
28.    فاضل مقداد، مقداد بن عبداله. (1419ق). کنز العرفان فی فقه القران (ج1). بی‌جا: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.
29.    فراء، یحیی بن زیاد. (بی‌تا). معانی القرآن (ج1). مصر: دارالمصریه للتألیف و الترجمه.
30.    قربانی لاهیجی، زین العابدین. (1380). تفسیر جامع آیات الاحکام (ج2، چاپ دوم) تهران: نشر سایه. 
31.    قرشی، سیدعلی‌اکبر. (1361). قاموس قرآن (ج6، چاپ سوم). تهران: دارالکتب الاسلامیه. 
32.    کاشانی، ملا فتح‌الله. (1346). منهج الصادقین (مصحح: علی‌اکبر غفاری، ج2و3، چاپ سوم). تهران: چاپ الاسلامیه.
33.    گنابادی، سلطان محمد. (1377). بیان السعاده فی مقامات العباده (مترجمان: محمد آقا رضاخانی و حشمت‌اله ریاضی). تهران: سازمان انتشارات وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی.
34.    محمدی ری شهری، محمد. (1384). میزان الحکمه (مترجم: رضا شیخی، ج14). قم: مرکز تحقیقات دارالحدیث.
35.    مدنی، سید علیخان. (1432ق). حدائق الندیه فی شرح الفوائد الصمدیه (مصحح: سیدابوالفضل سجادی، چاپ دوم). قم: ذوی القربی.
36.    موسوی، سیدعبدالحسین. (1401ق). المسح علی الارجل او غسلها فی الوضو. بیروت: موسوعه الاعلمی للمطبوعات.
37.    موسوی، سیدعبدالحسین. (1401ق). الوضو فی الکتاب و السنه (چاپ پنجم). قاهره: موسسه الاعلمی.
38.    مهاجر عاملی، حبیب آل ابراهیم. (1356). الحقائق فی الجوامع و الفوارق (ج1). بیروت: عرفان. 
39.    ناظرالجیش، محمد بن یوسف. (بی‌تا). شرح التسهیل (ج7). قاهره: دارالسلام.
40.    نیشابوری، محمود بن ابوالحسن. (1415ق). ایجاز البیان عن معانی القران (ج1). بیروت: دارالغرب الاسلامی.
41.    معروف، یحیی. (1385). لغات و اعراب آیه وضو از تعصب تا واقعیت. مجله مطالعات اسلامی، ش75، صص 153-182.