خاستگاه، بایسته‌ها و امکان مطالعات میان‌رشتگی در نسبت با علوم اسلامی

فقیهی مقدس, نفیسه; مالکی بروجنی, محمد رضا

doi:10.22081/jikm.2021.58269.1038

خاستگاه، بایسته‌ها و امکان مطالعات میان‌رشتگی در نسبت با علوم اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیارگروه معارف اهل‌البیت(علیهم السلام) دانشکده الهیات و معارف اهل‌البیت(علیهم السلام)، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران (نویسنده مسئول).

² دانشجوی دکتری سیاستگذاری فرهنگی، دانشگاه باقرالعلوم(علیه السلام) و دانش‌آموخته حوزه علمیه قم، قم، ایران.

10.22081/jikm.2021.58269.1038

چکیده

مطالعات میان‌رشتگی چندی است که در غرب به حوزه مطالعاتی مهمی تبدیل گشته که هم حوزه آموزش و هم پژوهش را تحت تأثیر خود قرار داده است. در کشور ما نیز چندی است که برخی از نهادهای پژوهشی به این مطالعات تشویق می‌کنند. پرسش اساسی این است که آیا این مطالعات اساساً در حوزه علوم اسلامی قابل پی‌گیری است یا خیر؟ خاستگاه و بایسته‌های آن چیست؟ این مقاله با بررسی خاستگاه وجودی معرفت‌شناسانه و غیرمعرفت‌شناسانه میان‌رشتگی و همچنین بایسته‌های ذاتی و تحقق میان‌رشتگی امکان این امر را بررسی کرده است. بررسی‌های صورت‌گرفته در نوشتار حاضر نشان می‌دهد امکان بازخوانی و بازتعریف میان‌رشتگی با امعان نظر به خاستگاه و بایسته‌های آن در حوزه علوم اسلامی وجود دارد؛ درحالی‌که در صورت عدم توجه به خاستگاه‌های بیان‌شده، دچار استحاله فکری و فرهنگی در این مطالعات می‌شویم و هویت علمی خود را در مواجه با این سنخ دانش از دست می‌دهیم. این مقاله با روش تحلیلی - تطبیقی نگاشته شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

الف) مدیریت اطلاعات و دانش شناسی

عنوان مقاله [English]

The Origin, Requirements, and Possibility of Interdisciplinary Studies in Relation to Islamic Sciences

نویسندگان [English]

nafiseh faghihi moghadas ¹
mohamadreza malekiborojeni ²

¹ Assistant Professor, Department of Ahl-al-Bait Studies Faculty of Theology and Ahl-al-Bait Studies University of Isfahan, Iran (Corresponding Author).

² Ph.D. Student, Department of Cultural policy, Baqir al-Olum University, Qom, Iran.

چکیده [English]

Interdisciplinary studies have recently become an important field of study in the West, affecting both education and research. In our country, some research institutions have been encouraging these studies for some time. The fundamental question is whether these studies can be pursued primarily in the field of Islamic sciences or not? What is its origin and requirements? This article examines the epistemological and non-epistemological existential origins of interdisciplinary as well as the intrinsic requirements and realization of interdisciplinary. The studies conducted in the present article show that it is possible to re-read and redefine interdisciplinary by considering its origin and requirements in the field of Islamic sciences; On the other hand, if we do not pay attention to the stated origins, we will undergo intellectual and cultural transformation in these studies and we will lose our scientific identity in the face of this type of knowledge. This article is written by analytical-comparative method.

کلیدواژه‌ها [English]

Interdisciplinary Studies
Islamic Sciences
Interdisciplinary Possibility
Interdisciplinary Origin
Interdisciplinary Requirements

مراجع

1. ابراهیمی، مرتضی. (2014م). بررسی ضرورت‌های مطالعات میان‌رشته‌ای در حوزه علوم انسانی، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 22(6)، صص 19–32.
2. بحرانی، مرتضی. (2013م). رشته، میان‌رشته و تقسیم‌بندی علوم، فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 18(5)، صص 37–60.
3. برزگر، ابراهیم. (2008م). تاریخچه چیستی و فلسفه پیدایی علوم میان‌رشته‌ای، فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 1(1)، صص 37–56.
4. پارسانیا، حمید. (1392). نظریه و فرهنگ: روش‌شناسی بنیادین تکوین نظریه‌های علمی، فصلنامه علمی - پژوهشی راهبرد فرهنگ، 6(23)، صص 7–28.
5. پارسانیا، حمید. (2008م). بازسازی علم مدرن و بازخوانی علم دینی، فصلنامه علمی - پژوهشی راهبرد فرهنگ، 3(1)، صص 17–32.
6. پارسانیا، حمید. (2017م). چیستی علم دینی با تأکید بر دیدگاه استاد جوادی آملی، دوفصلنامه علمی - پژوهشی حکمت اسرا، 9(1)، صص 63–92.
7. حسنی، سیدحمیدرضا؛ علی‌پور، مهدی؛ و موحد ابطحی، ‌سیدمحمد‌تقی. (1392). علم دینی، دیدگاه‌ها و ملاحظات. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
8. خمینی، روح‌الله. (1387). منهاج الوصول الی العلم الاصول. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
9. قدیردانش، محمد. (1389). ویژگی‌های علم مدرن، با تأکید بر علوم انسانی، فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، 2(4). صص 95-124.
10. رپکو، آلن اف. (1394). پژوهش میان‌رشته‌ای: نظریه و فرآیند (مترجمان: سیدمحسن علوی‌پور، مجید کرمی، هدایت‌الله اعتمادی‌زاده دریکوندی و علی‌اکبر نورعلیوند). تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تحقیقات و فناوری.
11. فرامرز ‌قراملکی، ‌احد. (2006م). روش‌شناسی فلسفه صدرا. فصلنامه علمی - پژوهشی خردنامه صدرا، 43(11)، صص 24–28.
12. قایمی‌نیا، ‌علی‌رضا. (2007م). زبان‌شناسی شناختی و مطالعات قرآنی، فصلنامه علمی - پژوهشی ذهن، 30(8)، صص 3–26.
13. لاتوکا، لیسا ار؛ ماتون، کنت آی؛ و فارست، سوزان اچ. (1387). چالش‌ها و چشم‌اندازهای مطالعات میان‌رشته‌ای (مترجمان: سیدمحسن علوی‌پور، مجید کرمی، هدایت‌الله اعتمادی‌زاده دریکوندی و علی‌اکبر نورعلیوند). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
14. مورن، ادگار. (1396). میان‌رشتگی (مترجم: داود حاتمی). تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
15. نیچه، فریدریش ویلهلم. (2000م). شوپنهاور به مثابه آموزشگر (مترجم: سیدحسن امین). فصلنامه علمی - تخصصی نامه فلسفه، 9(4)، صص 192–214.
16. ونک، دومینیک. (1388). کاربردهای میان‌رشتگی (مترجم: توحیده ملاباشی). تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

17. Nasr, S. H. (2005). The need for a sacred science. Richmond: Curzon.