تحلیل و بررسی استعاره مفهومی آیات مربوط به قیامت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای تخصصی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران (نویسنده مسئول).

2 مربی و معاون آموزش حوزه علمیه خواهران استان مازندران، ایران.

چکیده

نظریه استعاره مفهومی که در دهه‌های پایانی قرن بیستم که دو زبان‌شناس به نام‌های جورج لیکاف و مارک جانسون آن را ارائه کردند، موجب ایجاد چالشی در بین نظریه‌های سنتی گردید. مطابق با این نظریه، استعاره مفهومی ریشه در ذهن انسان دارد و به صورت ناخودآگاه در زندگی روزمره انسان جریان دارد. لیکاف و جانسون استعاره مفهومی را به سه نوع ساختاری، هستی‌شناختی و جهتی تقسیم کرده‌اند. در پژوهش حاضر با روش تحلیلی - نظری به بررسی آیات مربوط به قیامت پرداخته‌ایم که در آنها از استعاره مفهومی به جهت فهم بهتر ودرک بیشتر آنچه برای ما از آن جهان ناشناخته است، از قبیل واقعه، میقات و نام‌های 170‌گانه پرداخته شده است. دستاورد تحقیق حاکی است قرآن کریم با توجه به نامأنوس و غیرمحسوس‌بودن جهان پس از مرگ، از قالب و ابزار زبان به صورت استعاره‌ای جهت فهم بیشتر این واقعه استفاده کرده است؛ اما نکته حائز اهمیت در این پژوهش این است که در میان آیات قرآن که در آنها استعاره مفهومی در انواع مختلف به کار رفته است، غالب این استعارات مربوط به قیامت کبری است که خداوند از طریق استعاره مفهومی قیامت و احوال آن را بیان کرده است و نوع هستی‌شناسی آن بیشترین کلمات را شامل شده و نوع ساختاری و جهتی در مرتبه بعدی قرار دارد. این مسئله نشان می‌دهد مباحث ماورایی وآینده‌پژوهی در قالب استعاره‌ای برای مخاطب باورپذیرترند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Conceptual Metaphor of the Qur'anic Verses Related to the Resurrection Day

نویسندگان [English]

  • mortaza abdichari 1
  • fateme hedayati 2
1 Ph.D., Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran (Corresponding Author).
2 Instructor and Deputy of Women seminaries of Mazandaran. Mazandaran, Iran
چکیده [English]

The theory of metaphor, a concept introduced in the last decades of the twentieth century by two linguists, George Lycoff and Mark Johnson, challenged traditional theories. According to this theory, conceptual metaphor is rooted in the human mind and flows subconsciously in human daily life. Lycoff and Johnson have divided conceptual metaphor into three types: structural, ontological, and directional. In the present study, we have studied the verses related to the Resurrection with an analytical-theoretical method, in which a conceptual metaphor has been used in order to better understand and better comprehend what is unknown to us from that world, such as events, miqats and 170 letters. The results of the research indicate that the Holy Quran, due to the unfamiliarity and intangibility of the world after death, has used the form and tools of language as a metaphor to better understand this event; But the important point in this research is that among the verses of the Qur'an in which conceptual metaphor is used in different types, most of these metaphors are related to the Great Resurrection, which God has expressed through the conceptual metaphor of the Resurrection and its circumstances. Its ontological type includes the most words and the structural and directional type is in the next order. This shows that transcendental and futuristic topics are more plausible to the audience in the form of metaphors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Conceptual Metaphor
  • Ontological Metaphor
  • Structural Metaphor
  • Resurrection Verses
* قرآن کریم.
1. ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (۱۹۹۹ق). لسان العرب (چاپ اول). بیروت: نشر دار صادر.
2. امینی، حیدرعلی؛ کامیابی گل، عطیه؛ و نوروزی، علی. (بی‌تا). بررسی استعاره مفهومی هستی‌شناختی در سوره واقعه، در: مجموعه مقالات دومین همایش ملی قرآن کریم و زبان و ادب عربی. [بی‌جا]: [بی‌نا].
3. امینی، حیدرعلی؛ کامیابی گل، عطیه؛ و علی نوروزی. (بی‌تا). بررسی استعاره مفهومی ساختاری سوره نبأ در قرآن کریم. دومین کنگره بین‌الملی فرهنگ و تمدن دینی، مؤسسه سفیران فرهنگ مبین.
4. جانسون، مارک؛ لیکاف، جرج. (1394). استعاره‌هایی که با آن‌ها زندگی می‌کنیم (مترجم: هاجر آقا ابراهیمی). تهران: نشر علم.
5. خادم‌زاده، وحید؛ سعیدی‌مهر، محمد. (1393). استعاره‌های مفهومی علیت در دیدگاه لیکاف. فصلنامه علمی - پژوهشی شناخت، 2(71)، صص 7-34.
6. دادبه، اصغر؛ و فرزانه، بابک. (1399). بیان. دائرةالمعارف اسلامی (جلد ۱۳).
https://www.cgie.org.ir/fa/article/229209
7. صباحی گراغانی، حمید؛ حیدریان شهری، احمدرضا و محمدحسین‌زاده، عبدالرضا. (1395). بررسی استعاره مفهومی در سوره بقره، رویکرد زبان‌شناسی شناختی. نشریه ادب و زبان، 2 (39)، صص 85- 108.
8. عبدی چاری، مرتضی. (1394). تاملی بر وضعیت ادیان در عصر ظهور (چاپ اول). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
9. مجلسی، محمدباقر. (1404ق). بحارالانوار. بیروت: موسسه الوفاء.
10. مکارم شیرازى، ناصر. (1371). تفسیر نمونه (چاپ دهم). تهران: دار الکتب الاسلامیه.
11. مکارم شیرازى، ناصر. (1386). پیام قرآن (چاپ نهم). تهران: دار الکتب الاسلامیة.
12. هاشمی، زهره. (1389). نظریه استعاره مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون. فصلنامه علمی - پژوهشی ادب‌پژوهی، 2(19)، صص 119-139.
13. هاوکس، ترنس. (1377). استعاره (مترجم: فرزانه طاهری). تهران: وزارت امورخارجه نشر مرکز.
14. Lakoff, George. (1992). The Contemporary Theory of Metaphor. In Ortony, Andrew (ed.). Metaphor and Thought. Cambridge: Cambridge University Press.