تحول در نمایه‌سازی تحلیلی موضوعی؛ کاربرد ارتباط‌سنجی درون‌متنی نمایه‏ها و نقش هوش مصنوعی در آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، استادیار

چکیده

این پژوهش به بررسی و عرضه رویکردی نوآورانه در نمایه‌سازی تحلیلی موضوعی در حوزه علوم انسانی-اسلامی می‌پردازد. تمرکز ویژه این مطالعه بر ارتباط‌سنجی درون‌متنی میان‌نمایه‌های یک أثر با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته هوش مصنوعی است. باتوجه به حجم گسترده و پیچیدگی متون اسلامی، وجود سیستمی کارآمد برای مدیریت اطلاعات در این حوزه ضروری است. این مطالعه با استفاده از روش تحلیلی-تجربی، تجربیات عملی نمایه‌سازان، بازخوردهای حاصل از فرآیند بازیابی اطلاعات، و قابلیت‌های نوین هوش مصنوعی را مورد بررسی قرار می‌دهد. هدف اصلی این پژوهش، ارتقای سیستم مدیریت اطلاعات علوم انسانی-اسلامی از راه طراحی الگویی جدید برای نمایه‌سازی، ایجاد ارتباط میان ‌نمایه‌ها در یک اثر، و بهبود روش‌های دسته‌بندی و بازیابی اطلاعات با استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی است. نتایج حاصل نشان‌دهنده امکان ایجاد سیستمی جامع و کارآمد برای نمایه‌سازی در حوزه علوم انسانی-اسلامی است که با تلفیق دانش انسانی و هوش مصنوعی می‌تواند به بهبود فهم متون، تکمیل خلأهای پژوهشی و تسهیل مطالعات میان‌رشته‌ای کمک کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Transformation in Analytical Thematic Indexing: The Application of In-Text Relationship Evaluation of Indexes and the Role of Artificial Intelligence Seyyed Mahdi Majidi Nezami

نویسنده [English]

  • Sayyed Mahdi Majidi Nezami
Member of faculty of Islamic sciences and culture institute
چکیده [English]

This study examines and presents an innovative approach to analytical thematic indexing in the field of Islamic studies and humanities. The study focuses particularly on in-text relationship evaluation between the indexes of a work، using advanced AI technologies. Given the extensive volume and complexity of Islamic texts، the development of an efficient system for managing information in this area is necessary. Using an analytical-experimental method، this research examines the practical experiences of indexers، feedback from the information retrieval process، and the latest capabilities of AI. The primary objective of the study is to enhance the information management system in Islamic studies and humanities by designing a new indexing model، establishing connections between the indexes within a work، and improving categorization and retrieval methods using AI tools. The findings indicate the feasibility of creating a comprehensive and efficient indexing system for Islamic studies and humanities. By integrating human knowledge and AI، this system can improve text comprehension، fill research gaps، and facilitate interdisciplinary studies

کلیدواژه‌ها [English]

  • Analytical thematic indexing
  • Islamic studies and humanities
  • information management
  • information retrieval
  • in-text relationship evaluation of indexes
  • artificial intelligence
  1.  

    1. پایگاه مدیریت اطلاعات (1403 /خرداد).. https://thesaurus.isca.ac.ir
    2. فاگمن، رابرت. (۱۳۸۹). تحلیل موضوعی و نمایه‌سازی؛ مبانی نظری و توصیه‌های عملی (مترجم: علی مزینانی). تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
    3. کاظم پور، زهرا؛ اشرفی ریزی، حسن. (۱۳۸۸). فرایند نمایه‌سازی و رویکردهای آن در سازماندهی اطلاعات. فصلنامه کتاب، ۲۰(۳)، صص ۷۹-۹۴.
    4. کلیولند، دونالد بی؛ کلیولند، آنادی. (۱۳۹۱). درآمدی بر نمایه‌سازی و چکیده‌نویسی (سیدمهدی حسینی، مترجم). تهران: چاپار.
    5. لنکستر، فردریک. (۱۳۸۱). نمایه‌سازی و چکیده‌نویسی، مبانی نظری و عملی (مترجم: عباس گیلوری). تهران: چاپار.
    6. متقی نژاد، مرتضی. (۱۳۹۹). طرحی نو در نمایه‌سازی علوم اسلامی. مدیریت دانش اسلامی، ۲(۱)، صص ۱۲۳-۱۴۵.
    7. نوروزی، علیرضا. (1393). نمایه‌سازی کتاب (چاپ دوم). تهران: چاپار.
    8. واردی، سیدتقی. (۱۳۹۴). سازماندهی محتوایی علوم اسلامی از طریق نمایه‌سازی موضوعی به روش ترکیبی. مدیریت دانش اسلامی، ۱(پیش شماره)، صص ۷۵-۹۸.
    9. واردی، سیدتقی. (۱۳۹۷). علل ترجیح نمایۀ موضوعی با رویکرد ترکیبی در بازنمایی موضوعات فقهی.مجله فقه، ۲۵(۳)، صص ۱۱۵-۱۳۸.
    10. واردی، سیدتقی. (۱۴۰۲). پژوهشی در بازنمایی اطلاعات علوم اسلامی؛ اصول، روش‌ها و رویکردها. قم: بوستان کتاب.
    11. ولایتی، خالید؛ نوروزی، علیرضا. (۱۳۹۷). نمایه‌سازی موضوعی؛ نمایه‌سازی مفهومی. تهران: چاپار.
    12. یعقوب نژاد، محمدهادی. (1375). درآمدی برمبانی اصطلاح‌نامه علوم اسلامی. قم: بوستان کتاب.
    13. (2024). Claude (Version Pro 3.5 Sonnet). Retrieved June 30، 2024، from https://claude.ai/
    14. (2024). ChatGPT (Version 4). Retrieved June 30، 2024، from https://chatgpt.com/
    15. Russell،، & Norvig، P. (2021a). Artificial Intelligence: A Modern Approach (4th ed.، pp. 19-20). Pearson.
    16. Russell،، & Norvig، P. (2021b). Artificial Intelligence: A Modern Approach (4th ed.، p. 1035). Pearson.
    17. Russell،، & Norvig، P. (2021c). Artificial Intelligence: A Modern Approach