تحلیلی بر مدیریت استدلال و استناددهی به منابع حدیثی در جریان‌‌های انحرافی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، پژوهشکده مهدویت و آینده‌پژوهی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.

2 استادیار، دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول، دزفول، ایران.

چکیده

از مهم‌‌ترین پژوهش‌‌ها درباره جریان‌‌های انحرافی می‌‌توان به تحلیل شیوه‌‌ها و شگرد‌‌های جذب و مدیریت بهره‌‌گیری از منابع و مستندات جهت اقناع مخاطبان فرقه‌‌ها اشاره کرد. ضرورت پردازش این امر از آن‌‌روست که بسنده‌نمودن به تحلیل یک فرقه و جریان انحرافی، جامعه را با یک گروه خاص آشنا کرده و در تحلیل و شناسایی دیگر جریان‌‌ها کارآمدی ندارد. در تحلیل پیش‌رو تلاش‌‌گردیده تا با روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه‌‌ای و برخی از منابع گروه‌‌های انحرافی در فضای مجازی، شیوه‌‌های استناددهی جریان‌‌های انحرافی و برخی از فرقه‌‌ها مورد کاوش قرارگرفته، تا جامعه مورد ابتلا و در معرض خطر بتواند قدرت شناسایی جریان‌‌های جدید را به‌دست آورده و با آموزش قواعدی چند، خود را از دام آن‌ها در امان بدارد. نتایج حاصله تحقیق چنین است که: مهم‌‌ترین شیوه‌‌ها در جریان‌‌های انحرافی، بهره‌‌گیری از منابع ضعیف، استناد بدون ضابطه به منابع اهل‌‌سنت، تمسک به روایات شاذ و مخالف قطعیات مذهب، تاویل‌‌گرایی، جعل، تقطیع و تحریف است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An Analysis of Argument Management and Reference to Hadith Sources in Deviant Currents

نویسندگان [English]

  • mohammad shahbaziyan 1
  • mahdi zare 2
1 Assistant Professor, Research Center for Mahdiism and Futurology, Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran
2 Assistant Professor, Jundishapur University of Technology, Dezful, Iran
چکیده [English]

One of the most important studies about deviant currents is the analysis of the methods and techniques of attracting and managing the use of resources and documents to satisfy the audience of sects. The necessity of dealing with this issue is because being satisfied with the analysis of one deviant sect and current, introduces the society to a specific group and is not effective in analyzing and identifying other currents. In the following analysis, it has been tried to explore the methods of reference to deviant currents and some sects by using the descriptive-analytical method and citing library sources and some sources of deviant groups in cyber space, so that the affected and endangered society can identify the currents and by teaching a few rules, protect itself from their trap. The results of the research suggest that the most important methods in deviant currents are using weak sources, reference to Sunni sources without rules, adherence to weak narratives that are against the certainties of religion, interpretationism, forgery, scansion and distortion

کلیدواژه‌ها [English]

  • Argument management
  • reference
  • current
  • deviation
  • hadith sources

مراجع

  1. آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن. (1403ق). الذریعة الی تصانیف الشیعة. بیروت: دارالاضواء.
  2. ابراهیم‌پور، علی. (1399). روش‌شناسی جریان‌شناسی. قم: طه.
  3. ابن شمائل القطیعی البغدادی، عبد المؤمن بن عبد الحق. (1412ق). مراصد الاطلاع. بیروت: دارالجیل.
  4. ابن الجوزی، عبد الرحمن بن علی بن محمد. (1386ق). الموضوعات (ج3). مدینه: المکتبة السلفیة.
  5. ابن أبی الحدید، عبدالحمید. (1404ق). شرح نهج البلاغه (ج7، چاپ اول). قم: آیت الله مرعشی نجفی&.
  6. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی. (1325ق). تهذیب التهذیب (ج2، 10 و 12). لبنان:
    دار صادر.
  7. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی. (1439ق). زهر الفردوس (ج7). دبی: جمعیة دارالبر.
  8. ابن کثیر، اسماعیل. (1407ق). البدایة و النهایة (ج11). بیروت: دارالفکر.
  9. ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب (ج9 و 14، چاپ سوم). بیروت:
    دار صادر.
  10. احسایی (ابن ابی جمهور)، محمد بن علی. (1405ق). عوالی الئالی (ج4). قم: سیدالشهداء×.
  11. احسایی، احمد. (1430ق). جوامع الکلم (ج5). بصره: مکتبه غدیر.
  12. احمد بن اسماعیل بصری. (2010م). المتشابهات. بی‌جا: انتشارات انصار احمد اسماعیل بصری.
  13. استرآبادی ، محمد بن علی. (1422ق). منهج المقال فی تحقیق احوال الرجال (ج1). قم: آل‌البیت^.
  14. الاشکل، محمد بن ابی بکر. (1971م). العطر الوردی فی کرامات ومبشرات وعلوم سیدی الشیخ إسماعیل الجبرتی. بیروت: دارالکتب العلممیة.
  15. اصغری هاشمی، محمدجواد. (1388). شیوه‌نامه تصحیح متون. قم: دلیل ما.
  16. انوری، حسن. (1382). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: سخن دوم.
  17. ابن طاوس، علی بن موسی. (1416ق). التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن‏. بی‌جا: موسسه صاحب‌الامر#.
  18. تابنده، سلطان حسین. (1382). رساله رفع شبهات. تهران: انتشارات حقیقت.
  19. جدیدی‌نژاد، محمدرضا. (1394). معجم مصطلحات الرجال و الدرایة. قم: دارالحدیث.
  20. جهانبخش، جویا. (1378). راهنمای تصحیح متون. تهران: دفتر نشر میراث مکتوب.
  21. خاوری، اسدالله. (1362). ذهبیه تصوف علمی-آثار ادبی. تهران: دانشگاه تهران.
  22. خسروپناه، عبدالحسین. (1389). جریان‌شناسی ضد فرهنگ‌ها (چاپ دوم). قم: تعلیم و تربیت اسلامی.
  23. خزاز رازی قمی، علی بن محمد. (1401ق). کفایة الأثر فی النصّ على الأئمة الإثنی عشر×. قم: بیدار.
  24. خطیب بغدادی، احمد. (1417ق). تاریخ بغداد (ج2، چاپ اول). لبنان: دارالکتب العلمیة.
  25. دلبری، سیدعلی. (1396). آسیب‌شناسی فهم حدیث (چاپ دوم). مشهد: دانشگاه علوم رضوی.
  26. الدیلمی، ابوشجاع شیرویه بن شهردار، فردوس. (1406ق). الاخبار بمأثور الخطاب (ج5). بیروت: دارالکتب العلمیة.
  27. زرکشی، محمد بن بهادر. (1410ق). البرهان فی علوم القرآن (ج2). لبنان: دارالمعرفة.
  28. زیادی، حیدر. (بی‌تا). یمانی موعود حجت‌الله. بی‌جا: انتشارات انصار احمد بصری.
  29. سبحانیتبریزی، جعفر. (1425ق). رسائل و مقالات (ج3). قم: مؤسسة الإمام الصادق×.
  30. السلمی، محمد بن الحسین. (1369). مجموعة الآثار السلمی (ج3). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  31. سلیمیان، خدامراد. (1395). بررسی تسامح در نقل روایات نشانه‌های ظهور با تأکید بر کتاب مأتان و خمسون علامه. فصلنامه انتظار موعود، 16(53)، صص 47-
  32. سمعانی، عبدالکریم بن محمد. (1382ق). الانساب (ج2و3). حیدرآباد: مجلس دائرةالمعارف العثمانیة.
  33. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر. (1385). العرف الوردی فی اخبار المهدی. تهران: مجمع تقریب مذاهب.
  34. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر. (1421ق). الاتقان فی علوم القرآن (ج2). بیروت: دارالکتاب.
  35. شهبازیان، محمد. (1393الف). نقد برخی روایات مهدوی در کتب ابوالحسن مرندی. فصلنامه پژوهش‌های مهدوی، ش11، صص 53-
  36. شهبازیان، محمد. (1393ب). نقد و بررسی نشانه‌های ظهور در سه اثر از شیخ ابوالحسن مرندی. فصلنامه انتظار موعود، 14(46)، صص 113-
  37. شهبازیان، محمد. (1394). رهنمای کور. قم: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود#.
  38. شهبازیان، محمد. (1397). ره افسانه (چاپ هفدهم). قم: مرکز تخصصی مهدویت.
  39. شهبازیان، محمد؛ حسینی، سیدعلی. (1398). کاوشی در رجعت با تاکید بر انحرافات شیخیه، بهائیت و احمد اسماعیل بصری. فصلنامه علمی ـ پژوهشی مشرق موعود، 13(49)، صص 173-
  40. شهبازیان، محمد؛ زارع، مهدی. (1398). مقاله کاوشی در مقوله تحریف، بسترها و شیوه‌های ایجاد در جریان‌های انحرافی مهدویت. فصلنامه پژوهش‌های مهدوی، 7(28)، صص 27-
  41. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (1417ق). العدة فی اصول الفقه (ج1). قم: علاقه‌بندیان.
  42. شیخ بهائی، محمد بن حسین. (1382). الحبل المتین فی احکام الدین (ج1). مشهد: آستان قدس رضوی.
  43. شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه. (1378ق). عیون اخبار الرضا× (ج1). تهران: نشر جهان.
  44. شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه. (1413ق). من لایحضره الفقیه (ج1). قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین.
  45. شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان. (1413ق). لفصول المختارة. قم: کنگره هزاره شیخ.
  46. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (1407ق). تهذیب الاحکام (ج1، 3 و 7). تهران: دارالکتب الاسلامیة.
  47. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (1411ق). الغیبة (چاپ اول). قم: دار المعارف الاسلامیة.
  48. شیروانی، زین العابدین. (1315). بستان السیاحة. تهران: احمدی.
  49. خرمشاد، محمدباقر؛ سرپرست سادات، سیدابراهیم. (1392). جریان‌شناسی سیاسی به مثابه روش. فصلنامه علمی -پژوهشی مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی، 5(18)،
    صص 61-
  50. خسروپناه، عبدالحسین. (1389). جریان‌شناسی ضد فرهنگ‌ها (چاپ دوم). قم: تعلیم و تربیت اسلامی.
  51. صادقی، مصطفی. (1382). فتن ابن حماد قدیمی‌ترین کتاب در مهدویت. فصلنامه آیینه پژوهش، 14(84)، صص 46-
  52. صادقی، مصطفی. (1385). تحلیل تاریخی نشانه‌های ظهور (چاپ دوم). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  53. صفار، محمد بن الحسن. (1404ق). بصائر الدرجات (ج1). قم: مکتبة آیت الله المرعشی&.
  54. طریحی، فخرالدین. (1375). مجمع البحرین (ج1، چاپ سوم). تهران: مرتضوی.
  55. حر عاملی، محمد بن حسن. (1416ق). وسائل الشیعة (ج27). قم: آل‌البیت^.
  56. فتحیه، عباس. (2017م). همه گمراهند جز یمانی. بی‌جا: انتشارات انصار احمد بصری.
  57. الفَتَّنِی، محمد طاهر بن علی الصدیقی الهندی. (1343ق). تذکرة الموضوعات. بی‌جا: منیریه.
  58. فلاح علی‌آباد، محمدعلی. (1396). بشارت دروغین. قم: مرکز تخصصی مهدویت.
  59. فلاح علی‌آباد، محمدعلی. (1397). تاویل گرایی در انحرافات مهدویت. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  60. کریمی، شهلا؛ فرزام، فریبا. (1397). درآمدی بر تعیین اصالت در نسخه های خطی. آرشیو ملی، ش13، صص 160-
  61. کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی (ج1، مترجمان: علیی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، چاپ چهارم). تهران: دارالکتب الإسلامیة.
  62. کمالی دزفولی، علی. (1370). شناخت قرآن. تهران: اسوه.
  63. کنجی شافعی، محمد بن یوسف. (1362). البیان فی اخبار صاحب الزمان×. تهران: دار احیاء تراث اهل‌البیت^.
  64. کنی، ملا علی. (1421ق). توضیح المقال فی علم الرجال . قم: دارالحدیث.
  65. گلپایگانی، ابوالفضل. (2015م). کتاب فرائد (چاپ اول). آلمان: موسسه ملی مطبوعات امری.
  66. گنابادی، ملاسلطان محمد. (1387). بشارة المومنین. تهران: حقیقت.
  67. گنابادی، ملاسلطان محمد. (1379). مجمع السعادات. تهران: حقیقت.
  68. گنابادی، ملاعلی. (بی‌تا). صالحیه. بی‌نا. موجود در سایت:

https://m.ooyta.com/oy_content/7/0119/280119160120-290m_03679.pdf

  1. مامقانی، عبدالله. (بی‌تا). تنقیح المقال فی علم الرجال (رحلی) (ج3). بی‌جا، بی‌نا.
  2. مامقانی، عبدالله. (1385). مقباس الهدایة فی علم الدرایة (ج1). قم: دلیل ما.
  3. مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحارالانوار (ج2 و 53، چاپ دوم). بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  4. مدرسی چهاردهی، نورالدین. (1361). سیری در تصوف. تهران: اشراقی.
  5. مرتضی عاملی، سیدجعفر. (1424ق). بیان الائمة و خطبة البیان فی المیزان. بیروت: المرکز الاسلامی للدراسات.
  6. مزی، یوسف بن زکی. (1400 ق). تهذیب الکمال (ج2). بیروت: موسسة الرسالة.
  7. معارف، مجید؛ منائی، فرشاد. (1394). بررسی سندی فقه الحدیثی روایت «لا مهدی الا عیسی بن مریم» در منابع روایی اهل سنت. دوفصلنامه علمی -پژوهشی مطالعات فهم حدیث، 2(3)، صص 27-
  8. معرفت، محمدهادی. (1410ق). التمهید فی علوم القرآن (ج1و3). قم: مرکز مدیریت
    حوزه علمیه.
  9. معین، محمد. (1364). فرهنگ فارسی (ج1، چاپ هفتم). تهران: انتشارات امیرکبیر.
  10. منائی، فرشاد؛ معارف، مجید. (1396). بررسی سندی فقه الحدیثی احادیث دلالت کننده بر انتساب مهدی موعود# به عباس بن عبدالمطلب در منابع روایی اهل سنت. فصلنامه علمی -پژوهشی مشرق موعود، ش43، صص 127-
  11. مولوی، جلال الدین بلخی. (1375). مثنوی معنوی. تهران: پژوهش.
  12. میرداماد، محمدباقر بن محمد. (1311ق). الرواشح السماویة (چاپ اول). قم: دارالخلافة.
  13. مجتبایی، فتح‌الله. (1367). مقاله «آخرالزمان» (مندرج در: جمعی از نویسندگان، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج1). تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
  14. نباطى عاملی، على من محمد. (1384ق). الصراط المستقیم إلى مستحقی التقدیم‏ (ج2، چاپ اول). نجف: المکتبة الحیدریة.
  15. نیلی نجفی، علی بن عبدالکریم. (1420ق). منتخب الانوار المضیئة. قم: امام هادی×.
  16. نعیم بن حماد. (1418ق). الفتن (چاپ اول). بیروت: دارالکتب العلمیة.
  17. نعمانی، محمد بن ابراهیم. (1397ق). الغیبة. تهران: صدوق.
  18. نجاشی، احمد بن علی. (1418ق). رجال (چاپ ششم). قم: نشر اسلامی.
  19. نوری، حسینعلی. (بی‌تا). ایقان. بی‌جا. برگرفته از سایت:

https://www.bahai.org/fa/library/authoritative-texts/bahaullah/kitab-i-iqan

  1. یزدی حایری،‌ علی. (1422ق). الزام الناصب (چاپ اول). بیروت: الأعلمی.
  2. https://bisatahmadi.com

 

 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 05 آذر 1402
  • تاریخ بازنگری: 18 دی 1402
  • تاریخ پذیرش: 25 دی 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار