هندسه مفاهیم کلیدی رابطه تعدّد معنایی قرآن و هرمنوتیک فلسفی با تعدّد قرائت از نگاه علامه مصباح یزدی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 طلبه سطح 4 حوزه علمیه مازندران و معاون آموزش مجتمع عالی ریحانه الرسول

2 جویبار، ایران.

3 دانشیار، دانشگاه یزد، یزد، ایران.

10.22081/jikm.2024.67712.1092

چکیده

برداشت‏های متعدد و گاه متضاد از متون دینی، یکی از موضوعات جدیدی است که امروزه در فرهنگ اسلامی مطرح شده ‏است. ازجمله بسترهای مناسبی که زمینه طرح این نظریه را فراهم آورد، تعدّد معنایی قرآن و هرمنوتیک فلسفی است. قرآن به‌عنوان اصلی‏ترین منبع فهم دین، دارای تعدّد و ساحت‌های مختلف معنایی است، هرمنوتیک فلسفی نیز رویکرد ویژه‌ای به مسئله فهم و تفسیر متون است. ضمن آن‌که پذیرش تعدّد قرائت‌ها موجب اعتباربخشیدن به همه قرائت‏ها و فهم‌ها از متون دینی ازجمله قرآن است که این خود موجب سردرگمی و ضلالت انسان‌ها می‏گردد. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی، ضمن اشاره به مبانی مختلف، طرح نظریه تعدّد قرائت‌ها و پیامدهای حاصل از پذیرش این نظریه، دومبنای تعدّد معنایی قرآن و هرمنوتیک فلسفی را مورد بحث و بررسی قرار داده است. نتیجه حاصل گویای این است که، از نگاه مصباح‏یزدی، مقصود از بطن‌های قرآن، فهم‏های طولی و ذومراتب، غیرمتعارض باهم و ضابطه‏مند است که با این خصوصیات، هیچ‌گونه ارتباط و تلازمی با هرمنوتیک فلسفی و تکثر قرائت‏ها ندارد؛ بنابراین امکان قرائت‌های مختلف از یک متن، نتیجه نوعی نگرش درباره هرمنوتیک فلسفی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Geometry of the Key Concepts of the Relationship between the Semantic Plurality of the Qur'an and Philosophical Hermeneutics with the Plurality of Readings from the Perspective of Allameh Mesbah Yazdi

نویسندگان [English]

  • leila ramezan nia 1 2
  • Mohammad Sharifi 3
1 . Level Four Student of Mazandaran Islamic Seminary and Vice President of Education at Reihaneh Al-Rasoul Higher Institute, Juybar, Iran
2 . Level Four Student of Mazandaran Islamic Seminary and Vice President of Education at Reihaneh Al-Rasoul Higher Institute, Juybar, Iran
3 Associate Professor, Yazd University, Yazd, Iran
چکیده [English]

Different and sometimes conflicting interpretations of religious texts are one of the new issues raised in Islamic culture today. Among the appropriate platforms that provide the basis for this theory are the semantic plurality of the Qur'an and philosophical hermeneutics. As the major source of understanding religion, the Qur'an has multiple and different fields of meaning, and philosophical hermeneutics is a special approach to the problem of understanding and interpreting texts. In addition, accepting plurality of readings gives validity to all readings and understandings of religious texts, including the Qur'an, which itself causes confusion and misguidance of people. This article, through a descriptive-analytical method, while referring to various foundations, the proposal of the theory of plurality of readings and the consequences resulting from the acceptance of this theory, has discussed and examined the two foundations of the semantic plurality of the Qur'an and philosophical hermeneutics. The result suggests that, from Mesbah Yazdi's viewpoint, the meaning of the Qur'an's inner parts, the understandings of length and depth, are non-contradictory and regular, which has no relationship with philosophical hermeneutics and the plurality of readings. Therefore, the possibility of different readings of the same text is the result of a kind of attitude about philosophical hermeneutics

کلیدواژه‌ها [English]

  • Inner part
  • semantic plurality
  • plurality of readings
  • philosophical hermeneutics
  • Mesbah Yazdi
  1. * قرآن کریم

    1. ابن فارس، احمد. (1390). مقاییس اللغه (ج1، ترتیب: سعیدرضا علی‌عسگری). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    2. احمدی، بابک. (1400). ساختار تاویل متن (ج2). تهران: نشر مرکز.
    3. بابائی، علی‌اکبر. (1377). باطن قرآن کریم. معرفت، ش 26، صص 7-
    4. بابائی، علی‌اکبر. (1386). مکاتب تفسیری. تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    5. بهشتی، احمد. (1376-1377). هرمنوتیک، لوزام و آثار. کتاب نقد. شماره 6 و 5،
      صص 55 -
    6. جوادی آملی، عبدالله. (1391). تسنیم (ج1، محقق: علی اسلامی). قم: اسراء.
    7. جوادی آملی، عبدالله. (1395). قرآن در قرآن (تنظیم: محمد محرابی). قم: اسراء.
    8. حرعاملی، محمدحسین. (1409ق). تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه (ج27). قم: موسسه آل‌البیت^.
    9. حسن‏زاده، حسین. (1381). رابطه اجتهاد و مسئله تعدّد قرائت‏ها از دین. قبسات، ش23، صص 74-
    10. حسین‏زاده، محمد. (1381). مبانی نظریه تعدّد قرائت‌ها. قبسات، ش23، صص 3-
    11. حق‌شناس، علی‌محمد و همکاران. (1386). فرهنگ معاصر هزاره انگلیسی فارسی (ج2). تهران: فرهنگ معاصر.
    12. خسروپناه، عبدالحسین. (1393). تحلیل و بررسی پلورالیسم دینی و گوهر و صدف دین. اندیشه نوین دینی، ش37، صص 7-
    13. ذهبی، محمدحسین. (1396). التفسیر و المفسرون. بیروت: داراحیاء الثرات العربی.
    14. راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1381). المفردات فی غریب القرآن (مترجم: سیدغلامرضا خسروی‏حسینی، ج1). تهران: مرتضوی.
    15. ربانی گلپایگانی، علی. (1376). کالبدشکافی پلورایسم دینی. کتاب نقد، ش4، صص 209-
    16. رضائی اصفهانی، محمدعلی. (1392). منطق تفسیر قرآن قم: مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی.
    17. سروش، عبدالکریم. (1397). قبض و بسط تئوریک شریعت. تهران: موسسه فرهنگی صراط.
    18. شریفانی، محمد. (1394). تحلیل باطن قرآن کریم از دیدگاه علامه طباطایی. فصلنامه مطالعات نتفسیری، ش21، صص 92 -
    19. طباطبائی، سیدمحمدحسین. (1387). قرآن در اسلام. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    20. طریحی، فخرالدین. (1989م). مجمع البحرین (ج6). بیروت: دارمکتبه الهلال.
    21. فیض کاشانی، ملامحسن. (1392). الصافی فی تفسیر القرآن (ج1، محقق: سیدمحسن امینی). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    22. کلانتری، ابراهیم. (1382). قرآن چگونگی پاسخ گوئی به نیازهای زمان. تهران: دفتر نشر معارف.
    23. مجتهد شبستری، محمد. (1380). هرمنوتیک فلسفی و تعدّد قرائت‏ها از دین. بازتاب اندیشه، ش21، صص 26-
    24. مجتهد شبستری، محمد. (1384). نقد قرائت رسمی از دین. تهران: طرح نو.
    25. محمدرضایی، محمد. (1382). مبانی قرائت‌های گوناگون از قرآن. قبسات، ش29،
      صص 65-
    26. مصباح یزدی، محمدتقی. (1382). تعدّد قرائت‏ها (محقق: غلامعلی عزیزی‌کیا). قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی&.
    27. مصباح یزدی، محمدتقی. (1394). قرآن‏شناسی (ج2، محقق: غلامعلی عزیزی‌کیا). قم: انتشارات موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی&.
    28. مصطفوی، حسن. (1365). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم (ج1). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    29. مودب، سیدرضا. (1386). مبانی تفسیر قرآن. قم: انتشارات دانشگاه قم.
    30. نجارزادگان، فتح‌اله. (1388). بررسی تطبیقی مبانی تفسیر قرآن در دیدگاه فریقین. قم: بی‌نا.
    31. نیکزاد، عباس. (1389). صراط مستقیم. قم: پژوهشگاه معلوم و فرهنگی اسلامی.
    32. واعظی، احمد. (1393). درآمدی برهرمنوتیک. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.