تحلیل مفهوم‌شناختی «رجعت» از نگاه لغت و اصطلاح

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

هیئت علمی

چکیده

شناخت معانی واژگان و اصطلاحات اعتقادی و تبیین میدان معنایی آنها از دیرباز توجه دانشمندان شیعه را به خود جلب کرده است. در میان این واژگان، واژه «رجعت» و مشتقات آن، در مکتب اهل‌بیت: بسامد نسبتاً بالایی دارد. این واژه که به یکی از اعتقادات ویژه و ضروری شیعه اشاره می‌‌کند، در مقاله حاضر از نگاه لغت و اصطلاح، مفهوم‌شناسی می‌شود. بنابراین نخست معنای لغوی رجعت با بهره از کتاب‌های لغت و سپس معنای اصطلاحی آن از نگاه بزرگان و علمای شیعه
تحلیل می‌گردد. برآیند پژوهش که به روش توصیفی، تحلیلی ـ انتقادی صورت گرفته، نشان می‌‌دهد آنچه عموم بزرگان و متکلمان شیعه از رجعت بیان می‌کنند، با بهره از برخی سخنان معصومان: است و به نظر می‌رسد ایشان در مقام تعریف اصطلاحی رجعت نبوده‌اند تا معنایی جامع ارائه کنند. از این‌‌رو دیدگاه بیشتر آنها بر بخشی از مفهوم رجعت تمرکز دارد و کمتر تعریف فراگیری ارائه شده است. این مقاله در پایان با در نظرداشت مجموع روایات رجعت، به بیان تعریفی جامع می‌‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Conceptual Analysis of Raj'a from the Point of View of Words and Terms

نویسنده [English]

  • khodamorad salimian
هیئت علمی
چکیده [English]

Identifying the meanings of religious words and terms and explaining their semantic field has attracted the attention of Shia scholars for a long time. Among these words, the word "Raj'a" (the belief that a group of people who have died will return to the Earth shortly after the reappearance of the twelfth Shi'a Imam, al-Mahdi), and its derivatives have a relatively high frequency in the Ahlulbayt school of thought. This word, which refers to one of the special and essential beliefs of Shia, is conceptualized in this paper from the point of view of words and terms. Therefore, first, the literal meaning of Raj'a is analyzed with the help of dictionary books, and then its idiomatic meaning is analyzed from the perspective of Shiite scholars and figures. The result of the research, which was carried out in a descriptive, analytical-critical method, shows that what most Shiite theologians and scholars say about the Raj'a is based on some words of the Infallibles (pbut), and it seems that they were not in the position of defining the term of the Raj'a in order to provide a comprehensive meaning. Therefore, most of their views focus on a part of the concept of Raj'a, and the definition of comprehensiveness is presented less. At the end, this paper deals with a comprehensive definition, taking into account the collections of the narratives related to Raj'a.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Raj'a
  • Returners
  • Mahdism
  • Shia theologians
  1. * قرآن کریم. (۱۴۱۸ق). (مترجم: محمدمهدی فولادوند). تهران: دارالقرآن الکریم.

    1. ابن عقده کوفى، احمد بن ‌‌محمد. (1424ق). فضائل أمیر المؤمنین(علیه السلام). قم: دلیل ما.
    2. ابن قولویه، جعفر بن ‌‌محمد. (1417ق). کامل الزیارات (محقق: جواد قیومی، چاپ اول). بی‌‌جا: مؤسسه نشر الفقاهة.
    3. ابن مشهدی، محمد بن ‌‌جعفر. (1419ق). المزار الکبیر (‏محقق و مصحح: جواد قیومی اصفهانی). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    4. ابن منظور، محمد بن ‌‌مکرم. (1414ق). لسان العرب (ج4، 5 و 8). بیروت: دار صادر.
    5. جزری، ابن اثیر. (1367). النهایة فی غریب الحدیث و الاثر (ج2). قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
    6. الجوهری، ابونصر اسماعیل‏ بن‌‌ حماد. (1407ق). الصحاح (ج2 و 3، الطبعة الاولی). بیروت: دارالعلم للملایین. قاهره.
    7. خرازی، سید محسن. (1417ق). بدایة المعارف الإلهیة فی شرح عقائد الإمامیة (ج2، چاپ چهارم). قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
    8. خصیبی، حسین ‌‌بن ‌‌حمدان. (۱۴۱۱ق). الهدایة الکبری (چاپ چهارم). بیروت: نشر مؤسسه البلاغ.
    9. خوارزمی. (1428ق). مفاتیح العلوم. بیروت: بی‌‌نا.
    10. راغب اصفهانی. (1416ق). مفردات ألفاظ القرآن (ج2 و4). بی‌‌جا: ذوى‌‌القربى.
    11. زبیدی، سید محمدمرتضى. (1385). تاج‏ العروس‏ من جواهر القاموس (ج3، 5، 7 و 11). بیروت: دارالهدایة.
    12. سبحانی، جعفر. (1385). ‏الأضواء علی عقائد الشیعة الإمامیة. قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
    13. شریف مرتضی. (1405ق). رسائل الشریف المرتضی (ج1، محقق: سید أحمد حسینی). قم: دارالقرآن الکریم.
    14. صدوق، ابی جعفر محمد بن ‌‌علی. (1362). الخصال (ج1، محقق: علی‌‌اکبر غفاری). قم: جامعه مدرسین.
    15. صدوق، ابی جعفر محمد بن ‌‌علی. (1413ق). من لا یحضره الفقیه (ج2 و 3). قم: انتشارات جامعه مدرسین.
    16. صدوق، ابی جعفر محمد بن‌‌ علی. (1414ق). اعتقادات الامامیة. قم: کنگره شیخ مفید.
    17. طبرسی، فضل‌ بن حسن. (۱۴۱۵ق). مجمع‌‌البیان فی تفسیر القرآن (ج7، چاپ اول). بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
    18. طریحی، فخر الدین ‌‌بن ‌‌محمد. (1375). مجمع البحرین (ج3 و 4)‏. تهران‏: مرتضوی‏.
    19. الطوسی، محمدبن‌‌الحسن. (1425ق). کتاب الغیبه. قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
    20. عاملی، محمدبن‌‌حسن حر. (1362). الایقاظ من الهجعة بالبرهان علی الرجعة (مترجم: احمد جنتی). قم: انتشارات نوید.
    21. عیاشی، محمد بن مسعود سمرقندی (1417ق). کتاب التفسیر. تهران: اعلمی.
    22. فراهیدی، خلیل ‌‌بن ‌‌احمد. (1414ق). العین (ج1، 2 و 5). قم: انتشارات اسوه.
    23. فیروزآبادی، محمد بن ‌‌یعقوب. (1415ق). القاموس المحیط (ج1 و 3). بیروت: دار الکتب العلمیه.
    24. فیومی، احمد بن ‌‌محمد. (1414ق‏). المصباح المنیر (ج2). قم‏: مؤسسه دارالهجرة.
    25. قرشی، علی‏اکبر. (1371). قاموس قرآن (ج3). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    26. قمی، علی ‏بن ‌‌ابراهیم. (1363). تفسیر قمی (ج2، محقق: طیب موسوی جزائری). قم: دارالکتاب.
    27. کلینی، محمد بن ‌‌یعقوب. (1389). الکافی (ج1). تهران: دارالکتب الإسلامیة.
    28. مجلسی، محمدباقر. (1380). حق‌‌الیقین (ج3). اصفهان: انتشارات کانون پژوهش.
    29. مجلسی، محمدباقر. (1404ق). بحار الانوار (ج52 و 53). بیروت: مؤسسه الوفاء.
    30. مظفر، محمدرضا. (1380). عقایدالامامیه (مترجم: علیرضا مسجد جامعی، چاپ اول). تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    31. معین، محمد. (1386). فرهنگ معین. تهران: زرین.
    32. مفید، محمد بن ‌‌محمد. (1414ق «الف»). المسائل السرویة (محقق: صائب عبدالحمید). بیروت: دارالمفید للطباعة و النشر و التوزیع.
    33. مفید، محمد بن‌‌ محمد. (1414ق «ب»). أوائل‌‌المقالات. بیروت: دارالمفید للطباعة و النشر و التوزیع.
    34. مفید، محمد بن ‌‌محمد. (1414ق «ج»). تصحیح اعتقادات الإمامیة (محقق: حسین درگاهی). قم: کنگره شیخ مفید‏.
    35. نعمانی، محمد بن ابراهیم. (1397ق). الغیبة. تهران: مکتبة الصدوق.