گونه های مطالعات مستشرقان درباره اسلام و آسیب‌شناسی مطالعات آن ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، پژوهشکده مهدویت و اینده پژوهی

2 دانشجوی سطح 4

چکیده

تحلیل اسلام و آموزه‌های آن برای مستشرقان جذابیت علمی داشته و به ویژه پس از انقلاب‌اسلامی ایران توجه به آموزه‌های اسلام و امامیه رشد فزاینده‌ای به خود گرفت تا جایی که برخی از محققان عبارت«شرق پژوهی» را مترادف با «اسلام پژوهی» دانسته‌اند. از طرف دیگر بررسی آموزه‌های دینی روش و سبکی را می‌طلبدکه از آن باعنوان«روش‌شناسی مطالعات‌دینی» نام برده‌اند. دانشوران شرق‌پژوه تلاش دارند تا از این‌روش‌ها در تحلیل آموزه‌های مهدوی بهره‌برند اما در مطالعات دین پژوهانه و به ویژه نگرش به آموزه های دینی دیگران، نیاز به رعایت اسلوب و مبانی مورد قبول آن‌هاست و به عبارتی یک محقق موظف‌است حداقل‌هایی را در تحقیق آموزه‌های دیگران رعایت کند. این نوشتار تلاش دارد تا با روش تلفیقی و داده‌پردازی توصیفی –تحلیلی، به این سوالات پاسخ گوید که روش‌ مطالعات‌اسلامی در غرب چیست؟ و چه آسیبی در نظریه‌های ارائه شده در برخی آموزه-های مهدویت از طرف مستشرقان وجود‌دارد؟نگارندگان معتقدند که با توجه به فزونی مطالعات-اسلامی و امامیه درغرب نیاز به شناخت روش‌مطالعات آنان امری ضروری‌است و با شناخت آسیب‌های روشی در مطالعات‌اسلامی غربی، می‌توان به سهولت نقد آراء مستشرقان را صورت‌داد و مشخص نمود که اشکال اساسی در تحلیل آموزه‌های امامیه از جانب آنان چیست؟ نتایج حاصله از بحث چنین‌است که مستشرقان عموما از روش تاریخی‌نگری بهره‌برده و تحقیقات آنان دچار آسیب-هایی مانند: «تعمیم‌دادن یک واقعه» ،«عدم توجه به اعتبار متون» ،«برداشت آموزه از کتب دیگران»،«عدم تسلط به زبان عربی» ،«خلط میان اسلام و جامعه مسلمانان» و «عدم توجه به قواعد برداشت آموزه از منابع دینی» است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Types of Orientalists' Studies about Islam and the Pathology of Their Studies

نویسندگان [English]

  • mohammad shahbaziyan 1
  • ALI jahani fard 2
1 assistant professor
2 University student
چکیده [English]

The analysis of Islam and its teachings has a scientific appeal for Orientalists, and especially after the Islamic Revolution of Iran, attention to the teachings of Islam and Imamia grew to the point where some researchers equate the term "Oriental Studies" with "Islamic studies". Of course, the examination of religious teachings requires a method and a style that is called "methodology of religious studies". Eastern scholars seek to use these methods in the analysis of Mahdiism teachings, but in studies of the religion and especially the attitude towards the religious teachings of others, it is necessary to observe their accepted style and principles. In other words, a researcher is obliged to observe minimum standards in researching the teachings of others. The present paper aims to answer these questions with a descriptive-analytical data processing method: first, what is the method of Islamic studies in the West? Second, what harm is there in the theories of Orientalists in some teachings of Mahdiism? The authors believe that due to the increase of Islamic studies and Imamiyah in the West, it is necessary to know the method of their studies, and by knowing the harms of the method in Western Islamic studies, it is easy to criticize the views of the Orientalists and then determine that what are the basic problems in analyzing the teachings of Imamiyah from their side? The findings suggest that most of the Orientalists have used the historiography method and their research suffers from damages such as "generalizing an event", "ignoring the validity of texts", " Taking teachings from other people's books", "not mastering the Arabic language", "confusion between Islam and the Muslim community" and "ignoring the rules of taking teachings from religious sources".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Orientalists
  • study method
  • Islam
  • historiography
  • phenomenology
  • sociological
  1. آریان‌پور، منوچهر. (1386). فرهنگ بزرگ (چاپ سی و هفتم). تهران: جهان رایانه.
  2. آلوسی، محمود. (1415ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم‏ (ج28). بیروت: دار الکتب العلمیة.
  3. ابن ابی شیبة، عبدالله ‌‌بن ‌‌محمد. (14090ق). المصنف. ریاش: الرشد.
  4. ابوالفرج الأصفهانى. على ‌‌بن ‌‌الحسین. (بى‌‌تا). مقاتل‌‌الطالبیین. بیروت: دارالمعرفة.
  5. احمدوند، عباس. (1377). گذری بر مطالعات شیعی در غرب. فصلنامه علمی پژوهشی مقالات و بررسی‌ها. دفتر 63. تهران: دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران.
  6. دشتی؛ محمد؛ طارمی، حسن و دشتی، مهدی. (1391). دائرة‌‌المعارف جهان نوین اسلام (ج3، ویراستار: جان اسپوزیتو). تهران: نشر کتاب مرجع و نشر کنگره.
  7. اکبرنژاد، مهدی. (1383). نقد دیدگاه ابن خلدون درباره احادیث مهدویت. مجله قبسات، 9(33)، صص 177-188.
  8. الزیادی، فتح الله. (1383). نگاهی به مکاتب شرق‌‌شناسی در اروپا (مترجم: حسن حسین‌‌زاده شانه‌‌چی). فصلنامه تاریخ اسلام، 5(20)، صص 129 -
  9. الویری، محسن. (1381). مطالعات اسلامی در غرب. تهران: سمت.
  10. انوری، حسن. (1381). فرهنگ سخن (ج4). تهران: سخن.
  11. پطروشفسکی، ایلیا باولیچ.(1363). اسلام در ایران (چاپ هفتم). تهران: پیام.
  12. ترمذی، محمد بن عیسی. (1419ق). سنن ترمذی (ج5). قاهره: دارالحدیث.
  13. حسینی شیرازی، سید علی‌رضا. (1397). اعتبارسنجی احادیث شیعه (چاپ اول). تهران: سمت.
  14. دارمستتر، جیمز. (1317). مهدی از صدر اسلام تا قرن سیزدهم. تهران: ادب.
  15. دزفولی، محمدعلی. (1392). بررسی شواهد تاریخی باورمندی شیعه به مقام مفترض الطاعه‌بودن امام (با تأکید بر سه قرن اول). دوفصلنامه امامت‌‌پژوهی، 3(9)، صص 29-68.
  16. دونالدسن، د. وایت. (1395). مذهب شیعه (ج2). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  17. ذهبی، شمس‌‌الدین. (1413ق/1993م). تاریخ الاسلام (ج13، طبع الثانیة). بیروت: دارالکتاب العربى.
  18. رزاقی، سیدقاسم. (1393). پیامدها و بازتاب‌های شیعه‌‌پژوهی در مطالعات شرق‌‌شناسی معاصر. فصلنامه مطالعات تاریخی جهان اسلام، 2(3)، صص 31-
  19. زقزوق، محمود حمدی. (1392). شرق‌‌شناسی و پیشینه فکری برخورد تمدن‌‌ها (چاپ اول). مشهد: بنیاد پژوهش‌‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
  20. زمانی، محمدحسن. (1388). آشنایی با استشراق و اسلام‌‌شناسی غربیان (چاپ اول). قم: المصطفی(صل الله علیه و آله وسلم).
  21. سگال، رابرت. (1391). رهنمای دین‌‌پژوهی (چاپ اول). قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
  22. سیوطی، عبدالرحمن. (1385). العرف الوردی فی اخبار المهدی (چاپ اول). تهران: مجمع تقریب مذاهب.
  23. شهبازیان، محمد. (1396). تحریف نام و نسب مهدی موعود(علیه السلام) در جریان‌‌های انحرافی فریقین. دوفصلنامه تخصصی پژوهش‌‌نامه کلام تطبیقی، 2(3)، صص 51-
  24. ضیایی بیگدلی، محمدرضا. (1384). متدولوژی حقوق بین‌‌المللی. مجله پژوهش حقوق و سیاست، 7(16)، صص 7-
  25. طباطبایی و همکاران. (1394). معجم مهدویت در تفاسیر شیعه و اهل سنت (چاپ سوم). قم: بوستان کتاب.
  26. عبدالله‌‌بن‌‌حمزه. (1418ق). العقد الثمین فی تبیین أحکام الأئمة الهادین (ج1). نرم‌‌افزار المکتبة الشاملة. مکتبة دارالایمان.
  27. عرب صالحی، محمد. (1389). فهم در دام تاریخی‌‌نگری. قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  28. عرب صالحی، محمد. (1391). تاریخی‌‌نگری و دین. قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  29. عسگری، یاسر؛ نوروزی، رسول. (1393). روش‌‌شناسی مطالعات اسلامی در غرب (گفتارهایی از عبدالعزیز ساشادینا) (چاپ اول). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  30. ف‍رام‍رز ق‍رام‍ل‍ک‍ی‌، اح‍د. (‏‫۱۳۸۸). اخلاق حرفه‌ای در تمدن ایران و اسلام (چاپ دوم).‏ تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  31. فلوتن، فان. (1325). تاریخ شیعه با علل سقوط بنی امیه. تهران: اقبال.
  32. قرطبی، محمد بن ‌‌احمد. (1364). الجامع لأحکام القرآن (ج8)‏. تهران: ناصرخسرو.
  33. کلینی، محمد بن ‌‌یعقوب. (1407ق). الکافی (ج1 و 2). قم: نشر الإسلامیة.
  34. کنجی شافعی، ابی عبدالله. (1421ق). البیان فی أخبار صاحب الزمان(علیه السلام). بیروت: دارالمحجة البیضاء.
  35. گلدزیهر، ایگناس. (1963م). العقیدة و الشریعة فی الاسلام (چاپ سوم). مصر: دارالکتب الحدیثة و مکتبة المثنی ببغداد.
  36. مجلسى، محمدباقر بن ‌‌محمدتقى. (1421ق). مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول (چاپ دوم). تهران: انتشارات‌دار الکتب الاسلامیه.
  37. مجلسی، محمدباقر. (1404ق). بحار الانوار (ج52 و 53). بیروت: مؤسسه الوفاء.
  38. مطهری، مرتضی. (1396). مجموعه آثار شهید مطهری (اصول فلسفه و روش رئالیسم) (ج6). تهران: صدرا.
  39. معرفت، محمدهادی. (1388). التمهید فی علوم القرآن (ج3). قم: التمهید.
  40. مقدسی شافعی، یوسف ‌‌بن ‌‌یحیی. (1428ق). عقد الدرر فی اخبار المنتظر (چاپ سوم). قم: جمکران.
  41. موتسکی، هارالد. (1394). حدیث اسلامی. قم: دارالحدیث.
  42. موحدیان عطار، علی. (1396). روش‌‌شناسی دین‌‌پژوهی (چاپ دوم). قم: نشر جامعة المصطفی.
  43. موسوی گیلانی، سیدرضی. (1391). شرق‌‌شناسی و مهدویت (چاپ دوم). قم: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(علیه السلام).
  44. نجارزادگان، فتح الله. (1383). تفسیر تطبیقی. قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
  45. نظرپور، حامد؛ علمی، قربان. (1397). بررسی روش‌‌شناسی مطالعات دینی کنت ول اسمیت. مجله اندیشه نوین دینی، 14(52)، صص 38-
  46. نعیم ‌‌بن ‌‌حماد. (1424ق). الفتن. قاهره: مکتبة الصفا.
  47. نوبختی، حسن ‌‌بن ‌‌موسی. (1404ق). فرق‌‌الشیعة (چاپ دوم). بیروت: دارالاضواء.
  48. واکا، دانیال؛ جندقی، بهروز. (1384). شکل‌‌گیری شخصیت مسیحایی در اسلام و ویژگی‌‌های آن: مهدی(علیه السلام). فصلنامه انتظار موعود، 5(15)، صص 177-