بررسی انتقادی ساختارهای فقهی_حقوقی اهل تسنن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

بسیاری از فقیهان متأخر اهل تسنن ساختارهای فقهی- حقوقی طراحی کرده‌‌اند. این ساختارها دو جنبه‌‌ای هستند؛ بدین‌‌معنا که از دو ساختار علمی بهره برده‌‌اند. در مقاله حاضر این نظریه دنبال می‌‌شود که متأخران اهل تسنن (از زرقاء) ساختارهای فقهی خود را با توجه به علم حقوق طراحی کرده‌‌اند. آنان کوشیده‌‌اند ساختارهای فقهی را به ساختارهای حقوقی نزدیک سازند. برخی از فقیهان اهل تسنن ساختار فقه را ناظر به حقوق طراحی کرده‌‌اند (ساختار زحیلی و شلتوت)، اما برخی دیگر افراط داشته و ساختار فقه را از علم حقوق اقتباس نموده‌‌اند. روش دوم مناسب طراحی ساختار علم فقه نیست، هرچند در ساختار قانونگذاری شاید بتوان از آن دفاع کرد؛ چون زبان قانون باید بین‌‌المللی باشد. در این مقاله شش ساختار از مهم‌‌ترین ساختارهای فقهی حقوقی با نگاه انتقادی بررسی و مزایا و کاستی‌‌های آنها بیان می‌‌شوند. این ساختارها عبارتند از: ساختار زرقاء در الفقه الاسلامی فی ثوبه الجدید؛ ساختار خلّاف در علم اصول الفقه؛ ساختار شلتوت در الاسلام عقیدة و شریعة؛ ساختار فقه در الموسوعة الفقهیة الکویتیة؛ ساختار وهبة زحیلی در الفقه الاسلامی و ادلته؛ و ساختار جمال عطیه در تجدید الفقه الاسلامی.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Critical Examination of Jurisprudential-Legal Structures of Sunnis

نویسنده [English]

  • mohamad razi asefagah
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
چکیده [English]

Many late Sunni jurists have designed jurisprudential-legal structures. These structures have two aspects; this means that they have used two scientific structures. The current paper follows this theory that the later Sunnis (from Zarqa) designed their jurisprudence structures according to the science of law. They have tried to bring jurisprudential structures closer to legal structures. Some Sunni jurists have designed the structure of jurisprudence based on law (Zohayli and Shaltut structure), but others have gone too far and have adopted the structure of jurisprudence from the science of law. The second method is not suitable for designing the structure of jurisprudence, although it may be defended in the legislative structure; because the language of the law must be international. In this paper, six of the most important structures of legal-jurisprudential are critically examined and their advantages and shortcomings are dealt with. These structures are Zarqa structure in al-Fiqh al-Islami fi Thawbah al-Jadid; The structure of Khalaf in Ilm Usul al-Fiqh; Shaltut structure in Al-Islam Aqidah va Shariah; The structure of Islamic jurisprudence in Al-Mawsu'ah al-Fiqhiyah al-Kuwaitiyah; The structure of Wahaba Zohayli in al-Fiqh al-Islam va Adilah; and the structure of Jamal Atiyah in Tajdid al-Fiqh al-Islami.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jurisprudential-legal structure
  • structure based on law
  • structure of Sunni Islamic jurisprudence
  • philosophy of Islamic jurisprudence
1.    ابن عابدین، محمد امین. (1426ق). حاشیة ردّ المختار (ج1). بیروت: دارالفکر.
2.    بخاری، محمد بن اسماعیل. (1401ق). صحیح البخاری (ج1). بیروت: دار الفکر.
3.    تفاحه، احمد زکی. (1397ق). الاسلام و الحکم. بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
4.    تفاحه، احمد زکی. (1414ق). فلسفة التشریع الاسلامی. بیروت: الشرکة العالمیة لکتاب ش م ل.
5.    تویجری، محمد. (1430ق). موسوعة الفقه الاسلامی (ج1). بیروت: بیت الافکار الدولیة.
6.    خلّاف، عبدالوهاب. (1992م). علم اصول الفقه. دمشق: دارالمتحده.
7.    خن، مصطفی و دیگران. (1417ق). الفقه المنهجی (ج1). دمشق: دارالعلوم الانسانیة.
8.    زحیلی، وهبه. (1409ق). الفقه الاسلامی و ادلته (ج1، 5، 6، 7، 9 و 10). دمشق: دارالفکر.
9.    زرقاء، مصطفی احمد. (1967م). الفقه الاسلامی فی ثوبه الجدید (المدخل الفقهی العام) (ج1). بیروت: دارالفکر.
10.    شربینی، محمد. (بی‌‌تا). الاقناع (ج1). بیروت: دارالمعرفة.
11.    شلتوت، محمود. (بی‌تا). الاسلام عقیده و شریعه. بیروت: دارالشروق.
12.    طباطبایی، سیدعلی. (1412ق). ریاض المسائل (ج2). قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
13.    کاشانی، ابوبکر. (1409ق). بدائع الصنائع (ج1، 2 و 7). پاکستان: المکتبة الحبیبیة.
14.    محمصانی، صبحی. (1977م). المبادی‌ الشریعة و القانونیة فی الحجر و النفقات و المواریث و الوصیة (چاپ هفتم). بیروت: دارالعلم للملایین. 
15.    مصری، ابن نجیم. (1418ق). البحر الرائق (ج1، محقق: شیخ زکریا عمیرات، چاپ اول). بیروت: دار الکتب العلمیه.
16.    نووی، محی الدین. (بی‌‌تا). المجموع (ج8). بیروت: دارالفکر.
17.    وزارة الاوقاف و الشؤون الاسلامیة. (1404ق). الموسوعه الفقهیه الکویتیه (ج1). کویت: ذات السلاسل.