توسعۀ قلمرو علم اخلاق اسلامی در عصر امام خمینی (رحمةالله)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی پژوهشکده اخلاق و معنویت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

قلمرو علم اخلاق به چهار حوزۀ اخلاق بندگی، اخلاق فردی، اخلاق اجتماعی و اخلاق رابطه با محیط پیرامونی (سایر موجودات) تقسیم شده است. در این تقسیم‌بندی که بسیار از آن استقبال شده و بر نوع کتاب‌های اخلاقی اخیر سایه افکنده است، جامعیت منطقی و پوشش کامل وجود دارد و فرد دیگری در عرض اقسام آن تصور نمی‌شود؛ اما در عین حال از محورهایی از تفاصیل این حوزه‌های چهارگانه غفلت شده و این محورها در کتاب‌های قدیم و جدید اخلاق از قلم افتاده‌اند. تفطن ما به این محورها به برکت انقلاب اسلامی و مدرسۀ معرفتی امام خمینی است. امام خمینی با ایجاد نگرش عمیق اجتماعی، قلمرو همۀ علوم اسلامی و از جمله دانش اخلاق اسلامی را به شکل مبسوطی گسترش داده است. این نگرش عمیق اسلامی، حوزۀ اخلاق اجتماعی را با صورت پیشین خود بسیار متفاوت ساخته و تصویر جامع‌تری از آن عرضه کرده است. این مقاله به روش تحلیلی این توسعه را تبیین می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Development of the Realm of Islamic Ethics in the Era of Imam Khomeini

نویسنده [English]

  • Mohammad Alemzadeh Noori
http://www.isca.ac.ir
چکیده [English]

The realm of ethics is divided into four areas: servitude ethics, individual ethics, social ethics, and the ethics of relation to the environment (other beings). In this division, which has been much welcomed and overshadowed by the recent type of moral books, there is a logical comprehensiveness and complete coverage, and no other person can be imagined in its breadth; But at the same time, some of the details of these four areas have been neglected and these topics have been omitted in the old and new books of ethics. Our infiltration of these axes is due to the blessings of the Islamic Revolution and Imam Khomeini's epistemological school. By creating a deep social attitude, Imam Khomeini has expanded the scope of all Islamic sciences, including the knowledge of Islamic ethics. This profound Islamic view has made the field of social ethics very different from its predecessor and has provided a more comprehensive picture of it. This article explains this development analytically.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Knowledge of ethics
  • Islamic ethics
  • the realm of ethics
  • the structure of ethics
  • social attitude to ethics
1.    امام صادق(علیه السلام)، جعفر بن محمد [منسوب به]. (1360). مصباح الشریعة (مترجم و شرح: حسن مصطفوی). تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
2.    پاکتچی، احمد. (1390). مباحثی در علل الحدیث به ضمیم‍ۀ بازشناسی متن مصباح الشریعة (تنظیم: یحیی میرحسینی و صالح زارعی). تهران: انجمن علمی دانشجویی الهیات دانشگاه امام صادق(علیه السلام).
3.    تحریری، محمدباقر. (1396). اخلاق بندگی. قم: نشر هاجر.
4.    جعفری، محمدتقی. (1389). شناخت انسان در تصعید حیات تکاملی. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار علامه محمدتقی جعفری.
5.    جمعی از نویسندگان تحت اشراف صالح بن عبدالله بن حمید و عبدالرحمن بن محمد ملوح. (1418ق). نضرة النعیم فی مکارم اخلاق الرسول الکریم. جده: دار الوسیلة‌ للنشر و التوزیع.
6.    جوادی آملی، عبدالله. (1391). مفاتیح الحیاة. قم: اسراء.
7.    خامنه‌ای، سیدعلی. (14/07/1379). بیانات در جمع اساتید، فضلا و طلاب حوزه علمیه قم در مدرسه فیضیه، برگرفته از: https://b2n.ir/980929
8.    دراز، محمدعبدالله. (1973م). دستور الاخلاق فی القران (مترجم: عبدالصبور شاهین، محقق: سیدمحمد بدوی). بیروت: الرسالة.
9.    رستگار، پرویز؛ قاسم‌پور، محسن؛ روحی‌برندق، کاوس؛ محمدی، اصغر. (1396). تبارشناسی کتاب مصباح الشریعة. مطالعات عرفانی، 13(25)، صص ۵ - ۳۶.
10.    زحیلی، وهبة. (2002م). اخلاق المسلم. دمشق: دار الفکر.
11.    صدر، سیدمحمدباقر. (1392ق). الفتاوی الواضحة وفقا لمذهب اهل البیت. موسوعة الشهید الصدر (ج۱۶). دار الصدر.
12.    صدری، محمدجعفر. (1396). مبانی و شیوه‌های طبقه‌بندی گزاره‌های اخلاقی در قرآن کریم و روایات. پایان‌نامۀ مقطع دکتری ( راهنما: محمود رجبی، مشاور: سیدرضا مؤدب). دانشگاه قم، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی‌.
13.    طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1389). تعالیم اسلام (به کوشش: سیدهادی خسروشاهی). قم: بوستان کتاب.
14.    طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1388). مجموعه رسائل. قم: بوستان کتاب.
15.    فرامرز قراملکی، احد. (1393). اخلاق حرفه‌ای. قم: مجنون.
16.    کلینی، محمد بن یعقوب. (1365). الکافی (محقق و مصحح: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی). تهران: انتشارات اسلامیه.
17.    مصباح یزدی، محمدتقی. (1379). اخلاق در قرآن (مصحح: محمدحسین اسکندری). قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(قدس سرّه).
18.    مطهری، مرتضی. (1379). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
19.    مکارم شیرازی، ناصر. (1384). اخلاق در قرآن. قم: مدرسۀ امام علی بن ابی‌طالب(علیه السلام).
20.    موسوی خمینی، سیدروح‌الله. (1379). صحیفۀ امام. تهران: موسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(قدس سرّه).