تأثیر مطالعات سیاسی شیعه بر اجتماع

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدیر گروه و عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی

چکیده

ماندن در گذشته و فقط برای مردگان حرف‌زدن یا رفتن به آینده بدون میراث و با گسست از گذشته غالباً به تفریط و افراط در اندیشه و رفتار منجر می‌گردد؛ پس برای درامان‌ماندن از افراط و تفریط باید نقطه عزیمت را «حال» گرفت و با دقت به گذشته و آینده «حال» را ساخت؛ بنابراین ساختنِ حال یا ساماندهی زندگی اجتماعی و سیاسی مسئله ما است و قصد داریم راه برون‌رفت از این مسئله را با کمک اندیشه و تجربۀ زیستی‌ای که اندیشمندان شیعی داشته‌اند، بیابیم؛ از‌این‌رو نویسنده در این مقاله تلاش دارد با روش تحلیل محتوای کیفیِ برخی از آثارِ پژوهشکده علوم و اندیشه‌سیاسی، به پاسخ این پرسش بپردازد که «مطالعات سیاسی شیعه چه تأثیری در ساماندهی زندگی اجتماعی و سیاسی» داشته است و فرضیه‌اش نیز این بوده که اندیشمندان شیعی با عنایت به سامانِ اجتماعی- سیاسی به میدان آمده‌ و با احیا و بازسازی اندیشه اجتماعی-سیاسی در این راستا قلم زده‌اند. نتایج و یافته‌های تحقیق نیز این است که مباحث مطرح‌شده در قالب مباحثِ توحید سیاسی، جنگ و صلح، سیاست و حکومت، فرد و دولت، امر به معروف و نهی از منکر، عقل و وحی، جبر و اختیار، و عدالت، مباحثی بوده‌اند که اندیشمندان شیعی با پیگیری آن همیشۀ تاریخ در ردیف مردان اندیشه سیاسی قرار گرفته‌اند و بر ساماندهی زندگی اجتماعی و سیاسی تأثیرات خاصی داشته‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Impact of Shiite Political Studies on Society

نویسنده [English]

  • reza easaniwa gasemabad
Director of the Department and Faculty Member of the Institute for Science and Political Thought
چکیده [English]

Staying in the past and only talking to the dead or going to the future without inheritance and breaking with the past often leads to excess in thought and behavior. In order to run away from extremism and excess, one must take the point of departure "present" and then build the present by focusing carefully on the past and the future. Therefore, it is our task to create or organize the social and political life, and we intend to find a solution for this problem with the help of the thought and biological experience that Shiite thinkers have had. In this article, the author seeks to answer the question "what effect has Shiite political studies had on the organization of social and political life" by analyzing the qualitative content of some works of the Research Center for Political Science and Thought. The hypothesis of the paper is that Shiite thinkers have come to the fore focusing on the socio-political system and have written in this direction by reviving and reconstructing the socio-political thought. The results and findings of the study show that the issues raised in the form of political monotheism, war and peace, politics and government, the individual and the government, enjoining the good and forbidding the evil, reason and revelation, determinism and justice, and justice, have been the issues that Shiite thinkers, with their constant pursuit throughout history, have been among the men of political thought and have had special effects on the organization of social and political life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political Studies
  • Shia Imamiyah
  • Political Jurisprudence
  • Political Philosophy
  • Political Sociology
  1. ابوعلی سینا، حسین بن عبدالله. (1388). الهیات از کتاب شفا (مترجم: ابراهیم دادجو). تهران: امیرکبیر.
  2. امام خمینی. (1378). صحیفه امام. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). (مجموعه دیجیتالی آثار امام خمینی(ره).
  3. ایزدهی، سیدسجاد. (1384). اندیشه سیاسی ملااحمدنراقی. قم: بوستان کتاب.
  4. ایزدهی، سیدسجاد. (1386). اندیشه سیاسی صاحب جواهر. قم: بوستان کتاب.
  5. برزگر، ابراهیم. (1389). ساختار فهم اندیشه سیاسی اسلام. دانش سیاسی، 6(12)،
    صص 43-
  6. پارتریج، پی.اچ. (1374). سیاست، فلسفه، ایدئولوژی، در آنتونی کوئنتین، فلسفه سیاسی (مترجم: مرتضی اسعدی). تهران: انتشارات به آور.
  7. ترکمان، محمد. (1376). مدرس در پنج دوره تقنینیه مجلس شوراى ملى (ج1، چاپ اول). تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  8. جوادی آملی، عبدالله. (1380). تسنیم: تفسیر قرآن کریم. قم: مرکز نشر اسراء.
  9. حسینی‌‌زاده، سیدمحمدعلی. (1380). اندیشه سیاسی محقق کرکی. قم: پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  10. حلبی، ابوالصلاح. (1362). الکافی فی الفقه (به اهتمام رضا استادی). اصفهان: امیرالمومنین.
  11. دبیرخانه شورای عالی حوزه‌‌های علمیه. (1389). حوزه و روحانیت در نگاه رهبری. قم: مدرسه عالی دارالشفاء.
  12. خالقی، علی. (1387). اندیشه سیاسی فیض کاشانی (چاپ دوم). قم: بوستان کتاب.
  13. خالقی، علی. (1395). اندیشه سیاسی شیعه در عصر ایلخانان. تهران: سمت و پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  14. خالقی، علی. (1386). اندیشه سیاسی ابن ادریس حلی. قم: بوستان کتاب.
  15. خالقی، علی. (1388). اندیشه سیاسی شیخ مفید و ابوالصلاح حلبی. قم: بوستان کتاب.
  16. خامنه‌‌ای، سیدعلی. (18/05/1363). پیام به کنگره‌ی علمی بین‌المللی امام علی ‌بن ‌موسی ‌الرضا(علیه السلام). برگرفته از: .https://farsi.khamenei.ir/message-content?id
  17. خامنه‌‌ای، سیدعلی. (1378). طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن (چاپ هیجدهم). تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
  18. خواجه نصیرالدین طوسی. (1387). اخلاق ناصری (با تصحیح: مینوی و حیدری). تهران: خوارزمی.
  19. ربانی گلپایگانی، علی. (1377). فرق و مذاهب اسلامی. دفتر تحقیقات و تدوین کتب درسی، مرکز جهانی علوم اسلامی.
  20. شریعتی، روح‌‌الله. (1387). اندیشه سیاسی علامه شیخ یوسف بحرانی. قم: بوستان کتاب.
  21. شریعتی، روح‌‌الله. (1387). اندیشه سیاسی محقق حلّی. قم: بوستان کتاب.
  22. شریعتی، روح‌‌الله. (1388). اندیشه سیاسی آیة‌‌الله سیدمحمدکاظم یزدی. قم: مؤسسه بوستان کتاب.
  23. شکوری، ابوالفضل. (1361). فقه سیاسی اسلام (ج1و2). بی‌جا.
  24. شهید اول، محمد بن مکی. (1422ق). اربع رسائل کلامیه: المقالة التکلیفیة والباقیات الصالحات. قم: بوستان کتاب.
  25. صدر، محمدباقر. (1395). المعالم الجدیدة للاصول (چاپ دوم). تهران: مکتبة النجاح.
  26. طباطبایی، سید محمدحسین. (1386ق). شیعه در اسلام. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  27. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1366). ترجمه تفسیرالمیزان (ج4، مترجم: سیدمحمدباقر موسوی همدانی). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  28. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1376). المیزان فی تفسیر القرآن (ج1). بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
  29. عاملی، زین الدین بن علی (شهید ثانی) (1374). منیة المرید (محقق: رضا مختاری). قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
  30. عاملی، محمد بن مکی. (شهید اول). (1383). القواعد و الفوائد (ج1). قم: مکتبة الداوری.
  31. علیخانی، علی‌‌اکبر. (1386). روش‌شناسی در مطالعات سیاسی اسلام. تهران: دانشگاه امام صادق(علیه السلام).
  32. علیشاهی قلعه‌جوقی، ابوالفضل. (1392). پژوهشی در اباحه‌‌ی اموال کافران حربی از نگاه قه شیعه. فصلنامه پژوهش‌‌های فقه و حقوق اسلامی، 10(34)، صص 58-
  33. عیسی‌نیا، رضا. (1386). اندیشه سیاسی شهید مدرس (چاپ دوم). قم: بوستان کتاب.
  34. فاضل مقداد. (سیوری). (1403ق). نضد القواعد الفقهیة علی مذهب الإمامیة (چاپ اول). قم: منشورات مکتبة آیة‌‌الله مرعشی نجفی(ره).
  35. فخر المحققین. (1387). إیضاح الفوائد فی شرح إشکالات القواعد (ج1). قم: المطبعة العلمیة.
  36. فدائى، غلامرضا. (1370). مدرس مجتهدى وارسته و سیاستمدارى آگاه. اطلاعات سیاسى اقتصادى، 6(51 – 52)، صص 34-
  37. لک‌‌زایی، نجف. (1380). اندیشه سیاسی محقق سبزواری. قم بوستان کتاب.
  38. مجلسى، محمدباقر. (1403ق). بحارالانوار (چاپ دوم). بیروت: مؤسسة الوفاء.
  39. محقق حلی، جعفربن الحسن. (1403ق). شرایع الاسلام (چاپ سوم). قم: دارالهدی.
  40. محقق کرکی. (1408ق). جامع المقاصد. قم: آل البیت(علیهم السلام).
  41. محقق کرکی (الف). (بی‌تا). الرسائل (به کوشش: محمد حسون). قم: کتابخانه آیه‌‌الله مرعشی نجفی (ره).
  42. محقق کرکی (ب). (بی‌‌تا). نفحات اللاهوت فی لعن الحبت و الطاغوت (به کوشش محمدهادی امینی). تهران: نینوا.
  43. محقق کرکی (ج). (بی‌تا). حاشیه شرائع، نسخه خطی شماره 6584. قم: کتابخانه آیه‌‌الله مرعشی نجفی(ره).
  44. مشکور، محمدجواد. (1375). فرهنگ فرق اسلامی (چاپ سوم). مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
  45. مطهری، مرتضی. (1371). مجموعه آثار (وحی و نبوت، ج2، چاپ ششم). تهران: انتشارات صدرا.
  46. مطهری، مرتضی. (1372). مجموعه آثار (ج4) تهران: انتشارات صدرا.
  47. مطهری، مرتضی. (1375). امامت و رهبری (چاپ هجدهم). تهران: انتشارات صدرا.
  48. مطهری، مرتضی. (1378). آزادی معنوی. تهران: صدرا.
  49. مطهری، مرتضی. (1386). مجموعه آثار (حکمت‌‌ها و اندرزها: خداشناسی مبنای انسانیت، ج22، چاپ سوم). تهران: انتشارات صدرا.
  50. موسویان، سیدمحمدرضا. (1383). اندیشه سیاسی شیخ طوسی (چاپ سوم). قم: بوستان کتاب.
  51. موسویان، سیدمحمدرضا. (1386). اندیشه سیاسی فاضل مقداد (چاپ دوم). قم: بوستان کتاب.
  52. موسویان، سیدمحمدرضا. (1388). اندیشه سیاسی فخرالمحققین. قم: بوستان کتاب.
  53. میرتاج الدینی، محمدرضا. (1374). اخلاق کارگزاران حکومت از دیدگاه اسلام. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
  54. خامنه‌ای، سیدعلی. (29/07/1389). بیانات رهبری، در دیدار با جمعی از طلاب و فضلای حوزه علمیه قم. منتشرشده در: هفته‌نامه سیاسی فرهنگی اجتماعی 9 دی، شنبه، 30 اردیبهشت 1391.