هستی‌شناسی : مبانی شکل‌گیری و جایگاه و کاربرد آن در علم اطلاعات و وب معنایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه اصفهان (نویسنده مسئول)

2 دانشیار علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه اصفهان

چکیده

به تناسب پیشرفت علم و افزایش اطلاعات در طول تاریخ تمدن بشر، نیاز به ذخیره و بازیابی مؤثرتر این اطلاعات نیز بیش از پیش خود را نشان داد. درنتیجه همگام با تحولات علمی، ابزارهای ذخیره و بازیابی نیز متحول شد و به‌تدریج از نظام تطبیق کلید‌واژه‌ای به سمت معنا گرایش یافت. پیدایش این ابزارها از فهرست‌های دستی دوران باستان گرفته تا سرعنوان‌های موضوعی در سده نوزدهم و اصطلاح‌نامه در سده بیستم حاکی از چنین تحولاتی است. درنهایت با پیدایش علوم رایانه و محیط دیجیتال به‌ویژه وب در اواخر سده بیستم، تغییر پارادایم از ابزارهای ذخیره و بازیابی سنتی و مبتنی بر تطبیق کلیدواژه به سمت ابزارهای تبیین روابط معنایی یعنی هستی‌شناسی‌ها صورت گرفت، به‌نحوی که امروزه با ظهور وب معنایی، کاربرد هستی‌شناسی‌ها جهت بازیابی معنایی و مفهومی اطلاعات و دانش در وب بسیار حیاتی است. در میان پژوهش‌های صورت‌گرفته، تاکنون پژوهشی که به‌صورت مفصل تاریخ و مبانی شکل‌گیری هستی‌شناسی را از ابتدا کاویده باشد و مفهوم و کاربرد آن را در حوزه علم اطلاعات بررسی کرده باشد، کمتر به چشم می‌خورد. بر این اساس، مقاله حاضر به روش کتابخانه‌ای و مطالعه اسنادی ابتدا به مبانی شکل‌گیری، مفهوم و سیر تطور هستی‌شناسی از ابتدا تاکنون پرداخته و در ادامه، جایگاه هستی‌شناسی‌ها در حوزه علم اطلاعات و بازیابی اطلاعات به‌ویژه وب معنایی را تبیین کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ontology : The Foundations of Its Formation, Place, and Application in Information and Semantic Web

نویسندگان [English]

  • Rasul Sa'adat 1
  • Mozafar Cheshmeh Sohrabi 2
1 PhD student in information science and knowledge management.
2 Associate professor in information science and knowledge management
چکیده [English]

With the advancement of science and the rise of information throughout the history of human civilization, the need for more effective storage and retrieval of this information has become increasingly significant. Therefore, through the scientific evolution, storage and retrieval tools were also evolved and shifted gradually from the keyword matching system toward meaning. The emergence of these tools, from ancient manual lists to the thematic headings in the nineteenth-century as well as thesauruses in the twentieth-century, illustrates such developments. Finally, with the arrival of computer sciences and digital environment specially web in the late twentieth century, the paradigm changed from the traditional storage and retrieval tools and based on keyword matching towards the tools of semantic relationship explanation, since with the emergence of the semantic web today, the use of ontologies has become crucial for the semantic and conceptual retrieval of information and knowledge on the Web. Among the conducted studies, there are only a few studies that have examined the history and foundations of ontology formation from the beginning and focused on its concept and application in the field of information. Accordingly, the current paper first deals with foundation of ontology formation, concept, and evolution from the beginning until now through a library research method and documentary research method, and then explains the place of ontologies in the field of information and retrieval of information especially semantic web.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Creating ontology
  • ontologies
  • information retrieval
  • semantic web
  • information storage
  • information representation
  1. حسینی بهشتی، ملوک السادات و فاطمه اژه‌ای (1394)، «طراحی و پیاده‌سازی هستی‌شناسی علوم پایه بر اساس مفاهیم و روابط موجود در اصطلاح‌نامه‌های مرتبط»، پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، ش30، ص677ـ 696.
  2. شادگار، بیتا، علیرضا عصاره و آزاده هراتیان‌ نژادی (1393)، وب معنایی: مفاهیم و تکنیک‌ها، تهران: ارمغان.
  3. صنعت‌جو، اعظم (1384)، «ضرورت بازنگری در ساختار اصطلاح‌نامه‌ها: بررسی عدم کارایی اصطلاح‌نامه‌ها در محیط اطلاعاتی جدید و قابلیت هستی‌شناسی‌ها در مقایسه با آن»، فصلنامه کتاب، ش64، ص79-92.
  4. مزینانی، علی (1389)، کتابخانه و کتابداری، تهران: سمت.
  5. میراندا لی، پائو (1379)، مفاهیم بازیابی اطلاعات، ترجمه: اسدالله آزاد و رحمت‌الله فتاحی، مشهد: دانشگاه فردوسی.
  6. Aufaure, M., B. Grand, M. Soto & M. Bennaser (2006), “Metadata and Ontology-Based Semantic web mining”, In Web, semantics and Ontology, London: Idea Group Publishing, pp.259-295.
  7. Berners-Lee, T. (2000), Semantic Web, Paper presented at XML 2000, Washington DC. Retrieved August 9, 2017https://www.w3.org/2000/Talks/1206-xml2k tbl/slide10-0.html.
  8. Berners-Lee, T., J. Hendler & O. Lassila (2001), “The Semantic Web,” Scientific American, 284(5), 34-43.
  9. Brachman, R. (1978), “Structured inheritance networks,” (Technical Report No. 3742) Cambridge, MA: Bolt Beranek & Newman.
  10. Comer, D. (2006), The Internet Book: Everything You Need to Know About Computer Networking and How the Internet Works (4th Edition), London: Pearson.
  11. Cure, O. (2006), “Mapping Databases to ontologies to design and maintain data in a semantic web environment,” Systemics, Cyberneticsand Informatics, 4 (4), pp.52-57.
  12. Fensel, D, (2004), Ontologies: A Silver Bullet for Knowledge Management and Electronic Commerce, Berlin: Springer.
  13. Garbacz, E. (2015), “Challenges for Ontological Engineering in the Humanities – A Case Study of Philosophy,” In Metadata and semantics research: 9th Research conference MTSR 2015, pp.27-38.
  14. Giri, K, (2011), “Role of Ontology in semantic web”, Journal of Library & Information Technology. 31 (2), pp.116-120.
  15. Gomez-Perez, A., M. Fernandez-Lopez & O. Corcho (2004), Ontological engineering, London: Springer-Verlag.
  16. Gruber, T. (1993) “Translation approach to portable ontologies”, Knowledge Acquisition, 5 (2), pp.199- 220.
  17. Guarino, N, D. Oberle & S. Staab (2009), In Handbook on Ontologies, Berlin, Heidelberg: Springer, pp.1-17.
  18. Harper, D. (2017), “Online Etymology Dictionary”, Retrieved from http://www.etymonline.com/ August 9, 2017.
  19. Hjorland, B. (2007), “Semantics and Knowledge Organization”, Annual Review of Information Science and Technology, 41(1), pp.367-405.
  20. Jacob, E (2003), “Ontologies and the Semantic Web”, Bulletin of the Association for Information Science and Technology, 24(9), pp.19-22.
  21. Legg, C. (2007), “Ontologies on the Semantic Web,” Annual Review of Information Science and Technology, 41(1), pp.407-451.
  22. Nakabasami, C. (2002), “An inductive approach to assertional mining of Web ontology revision,” Proceedings of the International Workshop on RuleMarkup Languages for Business Rules on the Semantic Web, Italy: RuleML.
  23. Nandini, D. (2014), Semantic web and Ontology, London: Bookboon.
  24. Peirce, C. S. (1940), Philosophy of Peirce: Selected writings (J. Buchler, Editor.), London: Routledge and Kegan Paul.
  25. Sizov, S (2007), “What makes you think that? The semantic web's proof layer,” IEEE Intelligent Systems, 2 (6), pp.94-99.
  26. Smith, B., & C. Welty (2001), “Ontology: Towards a new synthesis,” Proceedings of the International Conference on Formal Ontology in Information Systems, pp. iii-x.
  27. Smith, B. (2003b), “Ontology”, In Blackwell guide to the philosophy of computing and information, Oxford, UK: Blackwell, pp.155-166.
  28. Smith, R. (2004), “Aristotle’s logic,” Stanford encyclopedia of philosophy. Stanford, CA: Stanford University, Retrieved August 26, 2017, from http://plato.stanford. edu/ entries/aristotle-logic.
  29. Sowa, J. (2001a), “Building, Sharing, and Merging Ontologies,” Retrieved from http://www.jfsowa.com/ontology/ontoshar.htm, August 10, 2017.
  30. Van Inwagen, P., Sullivan, M. (2017), “Metaphysics”, The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (editors.). Retrieved from https://plato.stanford. edu/archives/ fall2017/entries/metapysics, August 20, 2017.