درآمدی بر اصطلاح‌نامه منطق جدید

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

از عمر منطق جدید در ایران مدت زیادی نمی‌گذرد؛ اما این دانش در سالیان اخیر با انتشار آثار ترجمه‌ای و تألیفی و تأسیس رشته‌ها و گرایش‌های دانشگاهی رواج و رونق یافته است. تدوین اصطلاح‌نامه این حوزه دانش به منظور ذخیره، طبقه‌بندی و بازیابی اطلاعات، در راستای اطلاع‌رسانیِ سریع و مبتنی بر ابزارهای نو فناوری، یکی از بایسته‌های مربوط به این دانش نوپا است؛ اما با عنایت به اینکه زادگاه «منطق جدید»، مغرب‌زمین است و مباحث موجود در آثار منتشرشده در ایران - اعم از ترجمه و تألیف - به‌نوعی برگردان آثار غربیان است، انجام این مهم، با دشواری‌هایی روبه‌رو است که ازجمله آنها، عدم به‌کار‌گیری اصطلاحات استاندارد و کلیدواژه‌های یکنواخت برای انتقال مفاهیم دانشی به زبان فارسی است. یکی از مشکلات ناشی از این امر، زمینه‌سازی مغالطه اشتراک لفظی و سردرگمی خوانندگان و مخاطبان این آثار است. نوشتار حاضر که به روش توصیفی - تحلیلی سامان یافته، بعد از نگاهی گذرا به چیستی منطق جدید و شاخه‌های مختلف آن، و ارائه نمونه‌هایی از اختلاف و تعدد الفاظِ ناظر به مفاهیم کلیدی منطق جدید در آثار منتشرشده به زبان فارسی (اعم از آثار ترجمه‌ای و تألیفی)، ساختاری از رده‌های اولیه «اصطلاح‌نامه منطق جدید» ارائه می‌کند و از طریق رابطه هم‌ارزی، الفاظ مختلفِ ناظر به معنای واحد را می‌نمایاند. پیشنهاد این پژوهش آن است که در تدوین اصطلاح‌نامه منطق جدید شتاب شود، تا از میزان ناهماهنگی در به‌کارگیری الفاظ و پیامدهای نامطلوب آن کاسته شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Introduction to the Thesaurus of New Logics

نویسنده [English]

  • Abdorahim Soleimani Behbahani
Assistant professor at Islamic Sciences and Culture Academy
چکیده [English]

The new logics does not have a long history in Iran. However, in recent years, this science has been developed and promoted through publishing translated and compiled works as well as defining academic disciplines and sub-disciplines. Compiling a thesaurus in this field in order to store, classify, and retrieve information in line with quick notification and based on new technology tools is one of the requirements of this emerging knowledge.
However, given that, the origin of the "new logic" is in the West and the existing issues in the published works in Iran including translations and compilations are usually translations of the Western works, there are some difficulties in doing this, including not using standard terms and unified keywords to transfer knowledge concepts to Persian. One of the problems, which arises, is the fallacy of the verbal sharing and confusion of readers and audiences of these works. This paper, which is organized in a descriptive-analytic method, in addition to providing a brief overview of what modern logics and its various branches are, as well as examples of the discrepancies and multiplicities of the terms related to the key concepts of new logics in published works (including translated and compiled works), provides a structure from the first categories of "the Thesaurus of New Logics" and represents the different terms related to single sense through the equivalence relation. This study suggests accelerating the compilation of the thesaurus of new logic to reduce the inconsistency in the use of the terms and its undesirable consequences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Thesauruses
  • new logics
  • structure of the thesaurus
  • mathematical logic
  • symbolic logic
  1. آتشین‌صدف، محمدرضا (1392)، «منطق جدید چیست؟»، رهنامه پژوهش، بهار و تابستان، ش13و14، ص43ـ48.
  2. اردشیر، محمد (1383)، منطق ریاضی، چ۱، تهران: انتشارات هرمس.
  3. انواری، سعید و علی گلباز (1390)، «نگاهی به سیر پیدایش و گسترش آثار منطق جدید به زبان فارسی»، کتاب ماه فلسفه، س۴، ش۴۸، ص۱۲۲-۱۳۱.
  4. پایا، علی (1382)، فلسفه تحلیلی مسائل و چشم‌اندازها، چ۱، تهران: طرح نو.
  5. پریست، گراهام (1383)، درآمدی به منطق، ترجمه: امیر دیوانی، چ۱، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
  6. تیدمن، پل و هاوارد کهین (1383)، درآمدی نو به منطق، ترجمه: رضا اکبری، چ۱، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق7.
  7. حیدری، داوود (1389)، منطق استدلالمنطق حملی، چ۱، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
  8. دین‌محمدی، غلامرضا (1384)، درآمدی به زبان و منطق، چ۱، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  9. رید، استیون (1385)، فلسفه منطق ربط، ترجمه: اسدالله فلاحی، چ۱، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
  10. عبودیت، عبدالرسول (1382)، اثبات وجود خدا به روش اصل موضوعی، چ۱، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی - پژوهشی امام خمینی;.
  11. فلاحی، اسدالله (1388)، «تحلیل قضایای خارجیه با محمول وجود»، فصلنامه معرفت فلسفی، س۶، ش۲۳، ص۵۱-۷۶.
  12. فلاحی، اسدالله (1385)، «تکثرگرایی در منطق»، نامه مفید، ش۵۳، ص۹۱-۱۱۰.
  13. کاپلستون، فردریک (1362)، تاریخ فلسفه، ج۱، ترجمه: سیدجلال‌الدین مجتبوی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  14. کرد فیروزجایی، یارعلی (1382)، فلسفه فرگه، چ۱، قم: مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهش امام خمینی;.
  15. مصاحب، غلامحسین (1366)، مدخل منطق صورت، چ۲، تهران: انتشارات حکمت.
  16. ـــــــــــــــــ (1374)، «منطق»، دائرة‌المعارف فارسى، ج2، تهران: امیرکبیر.
  17. موحد، ضیاء (1372)، درآمدی به منطق جدید، چ۲، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  18. ـــــــــــــــــ (1376)، «تمایزات مبنایی منطق قدیم و جدید»، نامه مفید، ش۱۰، ص69ـ80.
  19. ـــــــــــــــــ (1381)، منطق موجهات، چ۱، تهران: انتشارات هرمس.
  20. ـــــــــــــــــ (1382)، از ارسطو تا گودل، چ۱، تهران: انتشارات هرمس.
  21. نبوی، لطف‌الله (1377)، مبانی منطق جدید، چ۱، تهران: انتشارات سمت.
  22. ـــــــــــــــــ (1384)، مبانی منطق و روش‌شناسی، چ۱، تهران: انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
  23. ـــــــــــــــــ (1385)، تراز اندیشه، چ۱، تهران: بصیرت.
  24. یعقوب‌نژاد، محمدهادی (1375)، درآمدی بر مبانی اصطلاح‌نامه علوم اسلامی، چ۱، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.