واژگان مرتبط با طلاق عاطفی در فقه اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.

چکیده

از واژه‌هایی که در حوزه مشکلات مربوط به روابط زناشویی، در سالیان اخیر، متداول شده واژه طلاق عاطفی است. زوجین در طلاق عاطفی گرچه ازنظر قانون، متأهل محسوب می‌شوند لیکن در حقیقت دل‌ها جدای از هم است و معمولاً، نفرت، کراهت و شقاق بین زوجین، موج می‌زند. طلاق عاطفی که معلول علل خاص فردی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است خود، عامل مشکلات دیگری مانند بگومگوهای خانوادگی، فشارهای روحی روانی، ضرب‌وجرح و دعوا و مرافعه و طلاق رسمی و شرعی می‌شود. این پژوهش به دنبال این بوده که آیا طلاق عاطفی در منابع فقهی آمده است یا خیر؟. در این مقاله با پژوهشی که در منابع فقهی انجام شده معلوم شد که واژه طلاق عاطفی و به عبارت بهتر فراق عاطفی گرچه در منابع فقهی نیامده ولی در ابواب مختلف فقهی مرتبط با طلاق و فراق زوجین، می‌تواند سراغ واژگانی را گرفت که در ارتباط با طلاق عاطفی است. این واژگان عبارت‌اند از: کراهت در روابط زوجین (شامل کراهت زوج از زوجه، کراهت زوجه از زوج و یا کراهت هریک از زوجین با دیگری)، نشوز، شقاق، سوء خلق و جز آن که اهتمام فقه در همه این موارد، اصلاح روابط موجود در طلاق عاطفی است. روش پژوهش از نظر گردآوری، کتابخانه‌ای و از نظر ماهیت پژوهش، توصیفی تحلیلی است

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Terms related to emotional divorce in Islamic jurisprudence

نویسنده [English]

  • Sayyed Mahdi Majidi Nezami
Assistant Professor, Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran
چکیده [English]

.
One of the words that has become common in the field of marital problems in recent years is the emotional divorce. In an emotional divorce, although the couple is legally married, in reality the hearts are separated and usually, there are high hatred, and discord between the couple. Emotional divorce, which is caused by specific personal, social, economic and cultural causes, itself result in other problems such as family disputes, psychological pressures, trauma and litigation, and formal and legal divorce. This study sought to find out whether emotional divorce is mentioned in jurisprudential sources or not. In this article with a study conducted in jurisprudential sources revealed that the word emotional divorce and in other words emotional separation, although is not in jurisprudential sources, in different jurisprudential chapters related to divorce and separation of couples can be finded words related to divorce. These words are: hatred in the relationship of the couple (including hatred of the husband from the wife, hatred of the wife from the husband or hatred of each spouse with the other), incontinence, schism, malice and the concern of jurisprudence in all these cases is to correct the existing relations in emotional divorce. The research method is library in terms of collection and descriptive-analytical in terms of research method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Emotional Divorce
  • Jurisprudence And Emotional Divorce
  • Hatred
  • Incontinence
  • Schism
  1. ابن ادریس، محمد بن منصور. (1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى (چاپ دوم). قم: جامعه مدرسین‌‌.
  2. ابن بابویه، محمد بن على (شیخ صدوق). (1413ق)‏. من لا یحضره الفقیه‏ (چاپ دوم). قم: انتشارات جامعه مدرسین.
  3. ابن بابویه، محمد بن على (شیخ صدوق). (1415ق)‏. المقنع (چاپ اول). قم: مؤسسه امام هادى(علیه السلام).
  4. ابن براج، عبدالعزیز. (1406ق). المهذب (چاپ اول). قم: جامعه مدرسین‌‌.
  5. ابن فارس، ابو الحسین احمد بن فارس بن زکریا.‌ (1404ق). معجم مقاییس اللغة (چاپ اول). قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
  6. ابن منظور، ابوالفضل جمال الدین محمد بن مکرم.‌ (1414ق). لسان العرب (چاپ سوم). بیروت: دار صادر‌.
  7. اردبیلی، احمد بن محمد (بی‌تا). زبدة البیان فی أحکام القرآن‌ (چاپ اول). تهران: المکتبة الجعفریة لإحیاء الآثار الجعفریة‌.
  8. امام خمینی، سید روح الله موسوی. (بی‌تا). تحریر الوسیلة (چاپ اول). قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم‌.
  9. امامی، سیدحسن. (1378). حقوق مدنی (ج5، چاپ سیزدهم). تهران: انتشارات اسلامیه.
  10. انصاری، مصطفی. (1390). طلاق پنهان (با هم ولی جدا !؟): جدایی پس از جدایی (چاپ اول). ساری: شلفین.
  11. باستانی، سوسن؛ گلزاری، محمود و روشنی، شهره. (1389). طلاق عاطفی علل و شرایط میانجی. دوفصلنامه علمی- پژوهشی بررسی مسائل اجتماعی ایران»، 1(3)، صص 1-20.
  12. بحرانی، آل عصفور، یوسف. (1405ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة‌ (چاپ اول). قم: جامعه مدرسین‌‌.
  13. جمعی از پژوهشگران، زیر نظر شاهرودى، سید محمود هاشمى.‌ (1417ق). معجم فقه الجواهر‌ (چاپ اول‏). بیروت: الغدیر للطباعة و النشر و التوزیع‌.
  14. جوهرى، اسماعیل بن حماد. (1376ق). الصحاح. تاج اللغة و صحاح العربیة (چاپ اول‏). بیروت: دار العلم للملایین‏.
  15. حایری طباطبایی، سیدعلی. (1418ق). ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل (ط- الحدیثة چاپ اول). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام).
  16. حرّ عاملی، محمد.‌ (1409ق). وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة‌ (چاپ اول). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام).
  17. حسینی جرجانی، سید میر ابوالفتح. (1404ق). تفسیر شاهى (چاپ اول). تهران: انتشارات نوید.
  18. حسینی حلبی، حمزه ابن علی بین زهره. (1417ق). غنیة النزوع إلى علمی الأصول و الفروع (چاپ اول). قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
  19. حسینی روحانی، سیدصادق (1412ق). فقه الصادق×‌ (چاپ اول). قم: دار الکتاب- مدرسه امام صادق(علیه السلام).
  20. حلی اسدی، جمال الدین، احمد بن محمد. (1407ق). المهذب البارع فی شرح المختصر النافع (چاپ اول). قم: جامعه مدرسین‌‌.
  21. دهخدا، علی‌اکبر. (1337). لغت نامه دهخدا (چاپ اول). تهران: سیروس.
  22. راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (1412ق‌). مفردات ألفاظ القرآن (چاپ اول). بیروت: دار القلم‌.
  23. زنگوئی، ناهید. (1395). بررسی منابع تعارض و اختلافات زناشویی در خانواده‌های درگیر طلاق عاطفی. پایان‌نامه ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان؛ دانشکده علوم انسانی.
  24. سبحانی، جعفر. (1414ق). نظام الطلاق فی الشریعة الإسلامیة الغراء‌ (چاپ اول). قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
  25. سبزواری، سید عبد الاعلی. (1413ق). مهذّب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام‌ (چاپ چهارم). قم: مؤسسه المنار- دفتر حضرت آیة الله.
  26. سبزواری، مولی هادی. (1421ق). شرح نبراس الهدى فی أحکام الفقه و أسرارها- أرجوزة فی الفقه‌ (چاپ اول). قم: انتشارات بیدار‌.
  27. خان‌محمدی، ذبیح‌اله؛ بزازیان، سعیده؛ امیری‌مجد، مجتبی و قمری، محمد. (1397). پیش‌بینی طلاق عاطفی بر اساس نیازهای بنیادین روان‌شناختی. انتظارات زناشویی و عملکرد خانواده. دوفصلنامه علمی- پژوهشی روان‌شناسی خانواده، 5(1)، صص: 17-30.
  28. سلار دیلمی، حمزة بن عبد العزیز.‌ (1404ق). المراسم العلویة و الأحکام النبویة فی الفقه الإمامی (چاپ اول). قم: منشورات الحرمین‌.
  29. سیوری حلی، مقداد. (1404ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع‌ (چاپ اول). قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى(ره).
  30. سیوری حلی، مقداد. (1425ق). کنز العرفان فی فقه القرآن‌ (چاپ اول). قم: انتشارات مرتضوى‌.
  31. شهید ثانی، زین الدین. (1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّٰى- کلانتر). (چاپ اول). قم: کتاب‌فروشى داورى‌.
  32. شهید ثانی، زین‌الدین. (1413ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام‌ (چاپ اول). قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة‌‌.
  33. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (1387ق). المبسوط فی فقه الامامیة (چاپ سوم). تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة‌.
  34. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (1400ق). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى‌ (چاپ دوم). بیروت: دار الکتاب العربی.
  35. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (1407ق «الف»). تهذیب الأحکام‌ (چاپ چهارم). تهران: دار الکتب الإسلامیة‌.
  36. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (1407ق «ب»). الخلاف (چاپ اول). قم: جامعه مدرسین‌.
  37. شیخ مفید، محمّد بن محمد بن نعمان. (1413ق). المقنعة‌ (چاپ اول). قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید(ره).
  38. طبرسی، فضل بن حسن. (1410ق). المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف‌ (چاپ اول). مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة‌.
  39. علامه حلی، حسن بن یوسف. (1413ق). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام‌ (چاپ اول). قم: جامعه مدرسین‌‌.
  40. علامه حلی، حسن بن یوسف. (1420ق). تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة (ط- الحدیثة). (چاپ اول) قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
  41. علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن (چاپ پنجم). قم: جامعه مدرسین‌‏.
  42. علامه مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار(علیهم السلام) (چاپ دوم). بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏‏.
  43. علامه مجلسی، محمدباقر. (1404ق). مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول‌ (چاپ دوم). تهران: دار الکتب الإسلامیة‌‏‏.
  44. فاضل آبی، حسن. (1417ق). کشف الرموز فی شرح مختصر النافع‌ (چاپ سوم). قم: جامعه مدرسین‌‌.
  45. فاضل موحدی لنکرانی، محمد. (1421ق «الف»). تفصیل الشریعة فی شرح تحریرالوسیلة- النکاح (چاپ اول). قم: مرکز فقهی ائمه اطهار( علیهم السلام).
  46. فاضل موحدی لنکرانی، محمد. (1421ق «ب»). تفصیل الشریعة فی شرح تحریرالوسیلة- الطلاق. المواریث (چاپ اول)‌. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام).
  47. فاضل هندى، محمد. (1416ق). کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام‌ (چاپ اول). قم: جامعه مدرسین‌‌.
  48. فاطمی‌راد، محمدحسن؛ بنی‌حسن، محمد. (1395). طلاق عاطفی (چاپ اول). تهران: وانیا.
  49. فراهیدى، خلیل بن احمد.‌ (1409ق). کتاب العین (چاپ دوم). قم: نشر هجرت.
  50. فیض کاشانی، محمدمحسن. (1406ق). الوافی (چاپ اول). قم: کتابخانه امام امیر المؤمنین علی(علیه السلام).
  51. قطب الدین راوندی، سعید بن عبدالله. (1405ق). آیات الأحکام‌ (چاپ دوم). قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفی(ره).
  52. کاشف الغطا، حسن بن جعفر. (1422ق). أنوار الفقاهة- کتاب الطلاق (چاپ اول). نجف: مؤسسه کاشف الغطاء‌.
  53. کاشف الغطا، حسن بن جعفر. (بی‌تا). تحریر المجله. قم: موسسه امام صادق(علیه السلام).
  54. کلینی، ابوجعفر، محمد بن یعقوب.‌ (1407ق). الکافی- ط اسلامیه (چاپ چهارم). تهران: دار الکتب الإسلامیة‌.
  55. گ‍ل‌م‍ح‍م‍دی‌، ه‍وش‍ن‍گ؛ لاهوتی حسن. (1395). طلاق عاطفی از منظر قرآن و حدیث (چاپ اول). تبریز: انتشارات پژوهش‌های دانشگاه.
  56. مجلسی اول، محمدتقی. (1406ق). روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه‌ (چاپ دوم). قم: مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور.
  57. محقق حلی، نجم‌الدین، جعفر بن حسن. (1408ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام‌ (چاپ دوم). قم: مؤسسه اسماعیلیان‌.
  58. معرفت، محمدهادی. (1388). التمهید فی علوم القرآن (چاپ اول). قم: مؤسسه فرهنگى تمهید.
  59. نجفی، محمدحسن. (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام‌ (ج43، چاپ هفتم). بیروت: دار إحیاء التراث العربی‌‌.
  60. یزدی، محمد. (1415ق). فقه القرآن (چاپ اول). قم: مؤسسه اسماعیلیان.