ORIGINAL_ARTICLE
اصطلاحشناسی «کلام فلسفی» و «فلسفه کلامی»
کلام فلسفی و فلسفه کلامی دو اصطلاح نوپدید در حوزه علوم اسلامیاند. پژوهش حاضر با رویکرد اصطلاحشناختی (ترمینولوژی) و به شیوه استقرایی، درصدد تعیین جایگاه دو اصطلاح مذکور در نظام جامع اصطلاحنامه علوم اسلامی است. بر این اساس در گفتهها و نوشتههایی سیر و تفحص کرده است که یا در مقام تبیین معناییِ این دو اصطلاح بودهاند یا برای بیان مقاصد خود از آن دو بهره گرفتهاند، بدون اینکه به معنا و مراد خود از آنها تصریح کنند. مهمترین نتایج تحقیق به این شرح است: خاستگاه هر دو اصطلاح، مباحث روششناختی است؛ ازاینرو «لحاظ تقسیم» در هر دو اصطلاح، «روششناسی» است. در مورد معانی دو اصطلاح گفتهشده، تفاوت معانی مورد نظر کاربرانِ هریک از این دو واژه، بهگونهای است که قابل ارجاع به معنای واحد نیست و تنها با قول به اشتراک لفظی قابل توجیه است. همه کاربردهای «کلام فلسفی» و برخی از کاربردهای «فلسفه کلامی» مربوط به حوزه دانشی کلام اسلامی است. پیشنهاد این پژوهش با استناد به مبانی اصطلاحنامهنگاری، توافق و تسالم بر معنای «کلام بهرهگیر از روش، آموزهها و قواعد فلسفی» برای اصطلاح «کلام فلسفی»، و ترک بهکارگیری واژه «فلسفه کلامی» است.
https://jikm.isca.ac.ir/article_69892_7b3c734c80e5f601c648d951758d5b46.pdf
2020-09-22
7
33
10.22081/jikm.2021.60749.1054
کلام فلسفی
فلسفه کلامی
اصطلاحشناسی
ترمینولوژی
اصطلاحنامه
عبدالرحیم
سلیمانی بهبهانی
soleimani@isca.ac.ir
1
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، پژوهشکده اطلاعات و مدارک اسلامی، قم، ایران.
LEAD_AUTHOR
1. برنجکار، رضا. (1391). روششناسی علم کلام: اصول استنباط و دفاع در عقاید. قم: مؤسسه علمی - فرهنگی دارالحدیث و انجمن کلام اسلامی حوزه.
1
2. بهشتی، احمد. (1382). فلسفه دین. قم: بوستان کتاب.
2
3. پازوکی، شهرام. (1375). کلام جدید در گذر اندیشهها (به اهتمام: علی اوجبی، چاپ اول)، تهران: مؤسسه فرهنگی اندیشه معاصر.
3
4. جبرئیلی، محمدصفر. (1389). سیر تطور کلام شیعه (چاپ اول). تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
4
5. جمعی از نویسندگان. (1374). کلام فلسفی (مجموعه مقالات، مترجمان: ابراهیم سلطانی و احمد نراقی). تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
5
6. خسروپناه، عبدالحسین. (1379). کلام جدید (چاپ اول). قم: مرکز مطالعات و پژوهشهای فرهنگی حوزه علمیه.
6
7. خسروپناه، عبدالحسین. (1389). کلام جدید با رویکرد اسلامی (چاپ اول). قم: نشر معارف.
7
8. دادبه، اصغر. (1393). «حکمة العرشیة» جلوهگاه فلسفه کلامی صدرالمتألهین. اشراق، (8 و 9)، صص 67- 84.
8
9. ربانی گلپایگانی، علی. (1385). جایگاه و گونههای روش عقلی در علم کلام. معارف عقلی، 1(3)، صص 33- 44.
9
10. ربانی گلپایگانی، علی؛ اسماعیلی، محمدعلی. (1396). روششناسی عقلگرایی فلسفی در کلام اسلامی. مجله کلام اسلامی، 26(104)، صص 27- 47.
10
11. ساجدی، ابوالفضل. (1385). فلسفه دین. قبسات، 11(39 و 40)، صص 47- 66.
11
12. سبحانی، محمدتقی. (1389). جریانشناسی کلام شیعه در جهان امروز (نشست تخصصی بررسی وضعیت کنونی آموزش کلام، پنجشنبه 6 خرداد 1389، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی). بازیابیشده در تاریخ: 20/11/ 1399، از: کد خبر 1091419، mehrnews.com.
12
13. شیخی زازرانی، داود. (1393). کلام فلسفی در کلام شیعی. بازیابیشده در تاریخ: 20/11/1399، از سایت راسخون.
13
14. صادقی، هادی. (1383). درآمدی بر کلام جدید (چاپ دوم). قم: کتاب طه و نشر معارف.
14
15. صادقی حسنآبادی، مجید؛ عطایی نظری، حمید. (1391). ملاکها و ویژگیهای
15
مکتب کلام فلسفی در شیعه با رویکرد به آثار فیاض لاهیجی. اندیشه دینی، 12(44)، صص 2- 32.
16
16. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن (چاپ پنجم). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
17
17. عبودیت، عبدالرسول. (1382). آیا فلسفه اسلامی داریم. معرفت فلسفی، 1(۱)، صص 27- 42.
18
18. عطایی نظری، حمید. (1390) نقش فیاض لاهیجی در فلسفیشدن کلام شیعه. مجله اندیشه نوین دینی، 7(26)، صص 65- 92.
19
19. عطایی نظری، حمید و حکمت، نصرالله. (1394). تطور برهان صدیقین در کلام فلسفی امامیه از نصیرالدین طوسی تا نصیرالدین کاشی. مجله شناخت، 18(72)، صص 51- 72.
20
20. فرامرزقراملکی، احد. (1385). روششناسی فلسفه صدرا. مجله خردنامه صدرا، 11(43)، صص 24- 28.
21
21. فضایی، یوسف. (1353). تحقیق در فلسفه کلامی معتزله. مجله گوهر، 11(20)، صص 749- 753.
22
22. فیاضی، غلامرضا. (1389). «گفتوگو با حجة الاسلام و المسلمین غلامرضا فیاضی»، در: درآمدی بر چیستی فلسفه اسلامی (به کوشش ابراهیم علیپور). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
23
23. قدردان قراملکی، محمدحسن. (1383). کلام فلسفی، تحلیل عقلانی از آموزههای دینی. قم: انتشارات وثوق.
24
24. قنبری، اکبر. (1375). به سوی نهادینهسازی دانش کلام. فصلنامه نقد و نظر، 3(9)، صص 2- 9.
25
25. گلستانی، غلامنبی. (1381) جستارهای فلسفی کلام، ضرورت زمان. فصلنامه الهیات و حقوق، 2(3)، صص 3- 8.
26
26. گنجور، مهدی. (1397). نقش ابواسحاق ابراهیم نوبختی در پیدایش «کلام فلسفی» شیعه (با تأکید بر کتاب الیاقوت فی علم الکلام). اندیشه نوین دینی، 14(52)، صص 101- 120.
27
27. گنجور، مهدی. (1398). روششناسی «کلام فلسفی» در اندیشۀ ابنمیثم بحرانی. مجله الهیات تطبیقی، 10(22)، صص 91- 104.
28
28. لگنهاوزن، محمد. (1384). سیاحت اندیشه در سپهر دین. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی - پژوهشی امام خمینی(ره).
29
29. مطهری، مرتضی. (1384). مجموعه آثار (ج3 و 6، چاپ هفتم). تهران: انتشارات صدرا.
30
30. ملکیان، مصطفی. (1385). بررسی روش شناختی فلسفه دوران اسلامی. روزنامه شرق، (۷۳۲)، دوشنبه ۲۱ فروردین.
31
31. ملکیان، مصطفی. (1389). «گفتوگو با استاد مصطفی ملکیان»، در: درآمدی بر چیستی فلسفه اسلامی (به کوشش ابراهیم علیپور). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
32
32. هیک، جان. (1372). فلسفه دین (مترجم: بهرام راد). تهران: انتشارات بینالمللی الهدی.
33
33. یزدانپناه، سیدیدالله. (1389). «گفتوگو با حجة الاسلام و المسلمین سید یدالله یزدانپناه»، در: درآمدی بر چیستی فلسفه اسلامی (به کوشش ابراهیم علیپور). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
34
34. یوسفیان، حسن. (1387). تبارشناسی کلام جدید. مجله معارف عقلی، 3(11)، صص 61- 76.
35
35. یوسفیان، حسن. (1391). کلام جدید. تهران - قم: انتشارات سمت - مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
36
ORIGINAL_ARTICLE
نگاهی هستیشناسانه به سبک زندگی اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری
مسئله این است آیا مقام معظم رهبری در تبیین سبک زندگی اسلامی نظاممند عمل کردهاند یا خیر؟ هدف این مقاله کشف نقشه هندسی سبک زندگی اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری به عنوان یک نمونه عینی و یک تجربه موفق از حکومت دینی در عصر حاضر (عصر بمباران سبک زندگی غربی بر پیکره جوامع اسلامی) است. برای رسیدن به این هدف و با استفاده از متد آنتولوژی در علم دانششناسی، اندیشه رهبر فرزانه انقلاب، محور مطالعه قرار گرفته و با روش توصیفی و تحلیلی، بیانات ایشان بررسی شده است. یافته تحقیق این است که تحقق سبک زندگی اسلامی در اندیشه ایشان بدون توجه به مؤلفههای دیگر، ممکن نیست به همین جهت تلاش کردهاند مؤلفههایی را که در تحقق اضلاع سبک زندگی اسلامی دخیلاند، تبیین کنند. این مؤلفهها عبارتاند از: خودشناسی، عقل، استقلال فرهنگی، تبیینگری، تشکیل جامعه اسلامی، پیشرفت اسلامی، تمدن اسلامی، دفاع، عدالت اجتماعی، الگوپذیری و بعضی از فضائل اخلاقی نظیر رحم، تعصب به اقتصاد ملی، قوت نفس، امانتداری، استقامت، صداقت و نیز بعضی از رذایل اخلاقی نظیر اسراف، اشرافیگری، تقلیدمحوری. بدیهی است سبک زندگی اسلامی با این مفاهیم، ارتباطی وجودشناختی دارد که در این مقاله، نوع این ارتباطات به تصویر کشیده شده است.
https://jikm.isca.ac.ir/article_69893_6e3934f7c51d7504fb0f3e9b564bb82b.pdf
2020-09-22
34
63
10.22081/jikm.2021.60044.1047
آنتولوژی
سبک زندگی
سبک زندگی اسلامی
سبک زندگی اسلامی - ایرانی
هستیشناسی سبک زندگی اسلامی
مقام معظم رهبری
حسین
حسن زاده
shaakhali@gmail.com
1
استادیار پژوهشکده اطلاعات و مدارک اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.
LEAD_AUTHOR
1. ابنسینا، حسین بن عبدالله. (1405ق). الشفا-المنطق. قم: نشر دفتر آیتالله مرعشی نجفی(ره).
1
2. خامنهای، سیدعلی. (23/07/1391). دیدار جوانان خراسان شمالی با رهبر انقلاب. برگرفته از: پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری. https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=21240
2
3. خامنهای، سیدعلی. (19/04/1392). محفل انس با قرآن کریم در حضور رهبر معظم انقلاب اسلامی. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای. https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=23070
3
4. خامنهای، سیدعلی. (18/03/1392). بیانات رهبر انقلاب در دیدار شرکتکنندگان در مسابقات بینالمللی قرآن کریم. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای. https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=22828
4
5. خامنهای، سیدعلی. (06/05/1392). بیانات رهبر انقلاب در دیدار دانشجویان. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای. https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=23346
5
6. خامنهای، سیدعلی. (17/02/1393). بیانات رهبر انقلاب در دیدار معلمان و فرهنگیان
6
سراسر کشور. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای. https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=26342
7
7. خامنهای، سیدعلی. (12/06/1394). بیانات رهبر انقلاب در دیدار رئیس و اعضاى مجلس خبرگان رهبرى. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای. https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=30653
8
8. خامنهای، سیدعلی. (25/06/1394). بیانات رهبر انقلاب در دیدار فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامى. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای. https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=30791
9
9. خامنهای، سیدعلی. (14/10/1394). بیانات در دیدار ائمه جمعه سراسر کشور. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای.
10
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=31847
11
10. خامنهای، سیدعلی. (13/11/1394). بیانات رهبر انقلاب در دیدار دستاندرکاران برگزارى کنگرهى شهداى ورزش کشور. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای. https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=32157
12
11. خامنهای، سیدعلی. (01/02/1395). بیانات رهبر انقلاب در دیدار هزاران نفر از اعضای اتحادیه انجمنهای اسلامی دانش آموزان سراسر کشور. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای. https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=32860
13
12. خامنهای، سیدعلی. (06/02/1395). بیانات رهبر انقلاب در دیدار اعضای شورایعالی مرکز الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای. https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=32895
14
13. خامنهای، سیدعلی. (25/02/1395). بیانات رهبر انقلاب در دیدار مدیران، مدرسان و طلاب حوزههای علمیه تهران. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای. https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=33076
15
14. خامنهای، سیدعلی. (03/06/1395). بیانات رهبر انقلاب در دیدار رئیسجمهور و اعضای هیأت دولت. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای. https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=34162
16
15. خامنهای، سیدعلی. (05/07/1395). بیانات در دیدار اعضای ستادهای برگزاری کنگره شهدای استانهای کهگیلویه و بویراحمد و خراسان شمالی. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای. https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=34514
17
16. خامنهای، سیدعلی. (12/04/1395). بیانات در دیدار جمعى از دانشجویان . برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای.
18
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=33694
19
17. خامنهای، سیدعلی. (14/03/1395). بیانات رهبر انقلاب در تبیین پنج شاخص اصلی انقلابی گری در مرقد مطهر امام خمینی(ره). برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای. https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=33258
20
18. خامنهای، سیدعلی. (31/05/1395). بیانات رهبر انقلاب در دیدار ائمه جماعات مساجد استان تهران. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای. https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=34109
21
19. خامنهای، سیدعلی. (05/12/1395). بیانات رهبر انقلاب در دیدار جمعی از شاعران مذهبیسرا. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای. https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=35774
22
20. خامنهای، سیدعلی. (21/01/1396). بیانات رهبر انقلاب در دیدار نوروزی جمعی از مسئولان نظام. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای. https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=36176
23
21. خامنهای، سیدعلی. (17/02/1396). بیانات رهبر انقلاب در دیدار هزاران نفر از معلمان سراسر کشور . برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای. https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=36415
24
22. خامنهای، سیدعلی. (01/01/1397). بیانات در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای. https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=39272
25
23. خامنهای، سیدعلی. (20/03/1397). بیانات رهبر انقلاب در دیدار اساتید و اعضای هیئتهای علمی دانشگاهها. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای. https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=39877
26
24. خامنهای، سیدعلی. (30/03/1397). بیانات رهبر انقلاب در دیدار رئیس، نمایندگان و جمعی از کارکنان مجلس شورای اسلامی. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای. https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=39982
27
25. خامنهای، سیدعلی. (26/11/1398). بیانات رهبر انقلاب در دیدار هزاران نفر از مداحان و ذاکران اهلبیت×. برگرفته از: پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای. https://farsi.khamenei.ir/ speech-content?id=44919
28
26. حسنزاده، حسین. (1397). ضرورت ایجاد آنتولوژی فقه برای مدیریت اطلاعات فقهی در فضای دیجیتالی. فصلنامه علمی- پژوهشی فقه، 25(96). صص 28-56.
29
27. فاضلی، محمد. (1382). مصرف و سبک زندگی (چاپ اول). قم: نشر صبح صادق.
30
28. فعالی، محمدتقی. (1396). مبانی سبک زندگی اسلامی (چاپ اول). تهران: نشر مؤسسه فرهنگی هنری دین و معنویت آل یاسین.
31
29. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی. (1417ق). المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء. قم: مؤسسه انتشارات جامعه مدرسین.
32
30. نراقی، مهدی بن ابیذر. (1408ق). جامع السعادات. بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
33
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل و بررسی استعاره مفهومی آیات مربوط به قیامت
نظریه استعاره مفهومی که در دهههای پایانی قرن بیستم که دو زبانشناس به نامهای جورج لیکاف و مارک جانسون آن را ارائه کردند، موجب ایجاد چالشی در بین نظریههای سنتی گردید. مطابق با این نظریه، استعاره مفهومی ریشه در ذهن انسان دارد و به صورت ناخودآگاه در زندگی روزمره انسان جریان دارد. لیکاف و جانسون استعاره مفهومی را به سه نوع ساختاری، هستیشناختی و جهتی تقسیم کردهاند. در پژوهش حاضر با روش تحلیلی - نظری به بررسی آیات مربوط به قیامت پرداختهایم که در آنها از استعاره مفهومی به جهت فهم بهتر ودرک بیشتر آنچه برای ما از آن جهان ناشناخته است، از قبیل واقعه، میقات و نامهای 170گانه پرداخته شده است. دستاورد تحقیق حاکی است قرآن کریم با توجه به نامأنوس و غیرمحسوسبودن جهان پس از مرگ، از قالب و ابزار زبان به صورت استعارهای جهت فهم بیشتر این واقعه استفاده کرده است؛ اما نکته حائز اهمیت در این پژوهش این است که در میان آیات قرآن که در آنها استعاره مفهومی در انواع مختلف به کار رفته است، غالب این استعارات مربوط به قیامت کبری است که خداوند از طریق استعاره مفهومی قیامت و احوال آن را بیان کرده است و نوع هستیشناسی آن بیشترین کلمات را شامل شده و نوع ساختاری و جهتی در مرتبه بعدی قرار دارد. این مسئله نشان میدهد مباحث ماورایی وآیندهپژوهی در قالب استعارهای برای مخاطب باورپذیرترند.
https://jikm.isca.ac.ir/article_69875_dbb1646bf9848a982ea6c83016af93e1.pdf
2020-09-22
64
97
10.22081/jikm.2021.60370.1052
قرآن
استعاره مفهومی
استعاره هستیشناختی
استعاره ساختاری
آیات قیامت
مرتضی
عبدی چاری
m.abdichari@isca.ac.ir
1
دکترای تخصصی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران (نویسنده مسئول).
LEAD_AUTHOR
فاطمه
هدایتی عزیزی
fadak1835@yahoo.com
2
مربی و معاون آموزش حوزه علمیه خواهران استان مازندران، ایران.
AUTHOR
* قرآن کریم.
1
1. ابنمنظور، محمد بن مکرم. (۱۹۹۹ق). لسان العرب (چاپ اول). بیروت: نشر دار صادر.
2
2. امینی، حیدرعلی؛ کامیابی گل، عطیه؛ و نوروزی، علی. (بیتا). بررسی استعاره مفهومی هستیشناختی در سوره واقعه، در: مجموعه مقالات دومین همایش ملی قرآن کریم و زبان و ادب عربی. [بیجا]: [بینا].
3
3. امینی، حیدرعلی؛ کامیابی گل، عطیه؛ و علی نوروزی. (بیتا). بررسی استعاره مفهومی ساختاری سوره نبأ در قرآن کریم. دومین کنگره بینالملی فرهنگ و تمدن دینی، مؤسسه سفیران فرهنگ مبین.
4
4. جانسون، مارک؛ لیکاف، جرج. (1394). استعارههایی که با آنها زندگی میکنیم (مترجم: هاجر آقا ابراهیمی). تهران: نشر علم.
5
5. خادمزاده، وحید؛ سعیدیمهر، محمد. (1393). استعارههای مفهومی علیت در دیدگاه لیکاف. فصلنامه علمی - پژوهشی شناخت، 2(71)، صص 7-34.
6
6. دادبه، اصغر؛ و فرزانه، بابک. (1399). بیان. دائرةالمعارف اسلامی (جلد ۱۳).
7
https://www.cgie.org.ir/fa/article/229209
8
7. صباحی گراغانی، حمید؛ حیدریان شهری، احمدرضا و محمدحسینزاده، عبدالرضا. (1395). بررسی استعاره مفهومی در سوره بقره، رویکرد زبانشناسی شناختی. نشریه ادب و زبان، 2 (39)، صص 85- 108.
9
8. عبدی چاری، مرتضی. (1394). تاملی بر وضعیت ادیان در عصر ظهور (چاپ اول). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
10
9. مجلسی، محمدباقر. (1404ق). بحارالانوار. بیروت: موسسه الوفاء.
11
10. مکارم شیرازى، ناصر. (1371). تفسیر نمونه (چاپ دهم). تهران: دار الکتب الاسلامیه.
12
11. مکارم شیرازى، ناصر. (1386). پیام قرآن (چاپ نهم). تهران: دار الکتب الاسلامیة.
13
12. هاشمی، زهره. (1389). نظریه استعاره مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون. فصلنامه علمی - پژوهشی ادبپژوهی، 2(19)، صص 119-139.
14
13. هاوکس، ترنس. (1377). استعاره (مترجم: فرزانه طاهری). تهران: وزارت امورخارجه نشر مرکز.
15
14. Lakoff, George. (1992). The Contemporary Theory of Metaphor. In Ortony, Andrew (ed.). Metaphor and Thought. Cambridge: Cambridge University Press.
16
ORIGINAL_ARTICLE
خاستگاه، بایستهها و امکان مطالعات میانرشتگی در نسبت با علوم اسلامی
مطالعات میانرشتگی چندی است که در غرب به حوزه مطالعاتی مهمی تبدیل گشته که هم حوزه آموزش و هم پژوهش را تحت تأثیر خود قرار داده است. در کشور ما نیز چندی است که برخی از نهادهای پژوهشی به این مطالعات تشویق میکنند. پرسش اساسی این است که آیا این مطالعات اساساً در حوزه علوم اسلامی قابل پیگیری است یا خیر؟ خاستگاه و بایستههای آن چیست؟ این مقاله با بررسی خاستگاه وجودی معرفتشناسانه و غیرمعرفتشناسانه میانرشتگی و همچنین بایستههای ذاتی و تحقق میانرشتگی امکان این امر را بررسی کرده است. بررسیهای صورتگرفته در نوشتار حاضر نشان میدهد امکان بازخوانی و بازتعریف میانرشتگی با امعان نظر به خاستگاه و بایستههای آن در حوزه علوم اسلامی وجود دارد؛ درحالیکه در صورت عدم توجه به خاستگاههای بیانشده، دچار استحاله فکری و فرهنگی در این مطالعات میشویم و هویت علمی خود را در مواجه با این سنخ دانش از دست میدهیم. این مقاله با روش تحلیلی - تطبیقی نگاشته شده است.
https://jikm.isca.ac.ir/article_69895_4ebf60a9265b4cd32d2545e9ecf77f33.pdf
2020-09-22
98
128
10.22081/jikm.2021.58269.1038
مطالعات میانرشتهای
علوم اسلامی
امکان میانرشتگی
خاستگاه میانرشتگی
بایستههای میانرشتگی
نفیسه
فقیهی مقدس
n_faqihi@yahoo.com
1
استادیارگروه معارف اهلالبیت(علیهم السلام) دانشکده الهیات و معارف اهلالبیت(علیهم السلام)، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران (نویسنده مسئول).
LEAD_AUTHOR
محمد رضا
مالکی بروجنی
mreza.maleki@ut.ac.ir
2
دانشجوی دکتری سیاستگذاری فرهنگی، دانشگاه باقرالعلوم(علیه السلام) و دانشآموخته حوزه علمیه قم، قم، ایران.
AUTHOR
1. ابراهیمی، مرتضی. (2014م). بررسی ضرورتهای مطالعات میانرشتهای در حوزه علوم انسانی، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، 22(6)، صص 19–32.
1
2. بحرانی، مرتضی. (2013م). رشته، میانرشته و تقسیمبندی علوم، فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، 18(5)، صص 37–60.
2
3. برزگر، ابراهیم. (2008م). تاریخچه چیستی و فلسفه پیدایی علوم میانرشتهای، فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، 1(1)، صص 37–56.
3
4. پارسانیا، حمید. (1392). نظریه و فرهنگ: روششناسی بنیادین تکوین نظریههای علمی، فصلنامه علمی - پژوهشی راهبرد فرهنگ، 6(23)، صص 7–28.
4
5. پارسانیا، حمید. (2008م). بازسازی علم مدرن و بازخوانی علم دینی، فصلنامه علمی - پژوهشی راهبرد فرهنگ، 3(1)، صص 17–32.
5
6. پارسانیا، حمید. (2017م). چیستی علم دینی با تأکید بر دیدگاه استاد جوادی آملی، دوفصلنامه علمی - پژوهشی حکمت اسرا، 9(1)، صص 63–92.
6
7. حسنی، سیدحمیدرضا؛ علیپور، مهدی؛ و موحد ابطحی، سیدمحمدتقی. (1392). علم دینی، دیدگاهها و ملاحظات. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
7
8. خمینی، روحالله. (1387). منهاج الوصول الی العلم الاصول. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
8
9. قدیردانش، محمد. (1389). ویژگیهای علم مدرن، با تأکید بر علوم انسانی، فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، 2(4). صص 95-124.
9
10. رپکو، آلن اف. (1394). پژوهش میانرشتهای: نظریه و فرآیند (مترجمان: سیدمحسن علویپور، مجید کرمی، هدایتالله اعتمادیزاده دریکوندی و علیاکبر نورعلیوند). تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تحقیقات و فناوری.
10
11. فرامرز قراملکی، احد. (2006م). روششناسی فلسفه صدرا. فصلنامه علمی - پژوهشی خردنامه صدرا، 43(11)، صص 24–28.
11
12. قایمینیا، علیرضا. (2007م). زبانشناسی شناختی و مطالعات قرآنی، فصلنامه علمی - پژوهشی ذهن، 30(8)، صص 3–26.
12
13. لاتوکا، لیسا ار؛ ماتون، کنت آی؛ و فارست، سوزان اچ. (1387). چالشها و چشماندازهای مطالعات میانرشتهای (مترجمان: سیدمحسن علویپور، مجید کرمی، هدایتالله اعتمادیزاده دریکوندی و علیاکبر نورعلیوند). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
13
14. مورن، ادگار. (1396). میانرشتگی (مترجم: داود حاتمی). تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
14
15. نیچه، فریدریش ویلهلم. (2000م). شوپنهاور به مثابه آموزشگر (مترجم: سیدحسن امین). فصلنامه علمی - تخصصی نامه فلسفه، 9(4)، صص 192–214.
15
16. ونک، دومینیک. (1388). کاربردهای میانرشتگی (مترجم: توحیده ملاباشی). تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
16
17. Nasr, S. H. (2005). The need for a sacred science. Richmond: Curzon.
17
ORIGINAL_ARTICLE
جایگاه معنوی «رب» در قرآن
یکی از اسمای الهی که بعد از اسم الله، بیشترین کاربرد را در قرآن دارد، واژۀ «رب» است. اسم شریف «ربّ» اسم مبارک و با عظمتی است که محبوبیّت آن نزد خداوند و انبیا و اولیایش غیر قابل انکار است. این واژه از ریشۀ «ر ب ب» از جمله واژههای دخیل در قرآن است. این واژه در قرآن علاوه بر معنای وضعی و اولیه به معنای دیگری نیز به کار رفته است، همچنان که در کلام عرب نیز معانی دیگری علاوه بر مفهوم قرآنی دارد. در این مقاله به بررسی این واژه و مشتقات آن در قرآن کریم پرداخته میشود، تا معانی مختلف و جایگاه معنوی آن در آیات قرآن استخراج گردد. با بررسی آیات پی میبریم این واژه در بیشتر موارد در معنای خداوند متعال، که معانی آن با توجه به آیات مرتبط از این قرارند: خالقیت، احیاء، اماته، هدایت تکوینی، هدایت تشریعی و رحمت و در موارد کمی در معنای غیر خداوند به کار رفته است. کاربرد این واژه در معنای خداوند، ما را به گستره معنایی این واژه میرساند، به طوری که تمامی معانی ذکر شده در این واژه نهفته است و در هر یک از آیات، با توجه به سیاق، بر یکی از معانی آن تأکید شده است.
https://jikm.isca.ac.ir/article_69896_af200b91f7e3509258141e633a8a577c.pdf
2020-09-22
129
163
10.22081/jikm.2021.59122.1041
قرآن
رب
گستره معنایی
جایگاه معنوی
مریم
طاهری زاده
maryamtaherizadeh1416@gmail.com
1
مربی دانشکده علوم قرآنی، زابل، ایران
LEAD_AUTHOR
* قرآن کریم
1
1. آلوسی، محمود بن عبدالله. (1375). روح المعانی فی تفسیرالقرآن العظیم. بیروت: دارالکتب العلمیه.
2
2. آیتی، عبدالمحمد. (1374). ترجمه قرآن (چاپ چهارم). تهران: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، انتشارات سروش.
3
3. ابن الأثیر، محمد. (1979م). النهایة فی غریب الحدیث والأثر. بیروت: انتشارات المکتبة العلمیة.
4
4. ابندرید ازدی، محمد بن حسن. (1987م). جمهرة اللغة (چاپ اول). بیروت: انتشارات دارالعلم للملایین.
5
5. الأزهری الهروی، محمد بن احمد. (1379). تهذیب اللغة (چاپ اول). بیروت: انتشارات دار إحیاء التراث العربی.
6
6. افقهی سبزواری، سید عبدالعلی. (1389). تفسیر مواهب الرحمن (چاپ سوم). مشهد: انتشارات آلالبیت (علیهم السلام).
7
7. امین اصفهانی، سیده نصرت بیگم. (1361). مخزن العرفان در تفسیر قرآن. تهران: نهضت زنان مسلمان.
8
8. پاکتچی، احمد. (1392). ترجمه شناسی قرآن کریم. تهران: دانشگاه امام صادق(علیه السلام).
9
9. پطرس، الدکتور. (64م). تفسیر العهد الجدید. قاهره: شبرا، صدر.
10
10. جفری، ارتور. (1395). واژههای دخیل در قرآن (مترجم: فریدون بدرهای، چاپ سوم). تهران: انتشارات توس.
11
11. جوهری فارابی، اسماعیل بن حماد. (1407ق). الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة (چاپ چهارم). بیروت: انتشارات دار العلم للملایین.
12
12. حسینی شاه عبدالعظیمی، حسین. (1363). تفسیر اثنا عشری. تهران: نشرمیقات.
13
13. حسینی واسطی، محمد مرتضی. (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: انتشارات دارالفکر.
14
14. حموی الیسویحی، الاب صبحی. (1373). معجم الایمان المسیحی (اختار مفردات و معلومة من شتی المصادر). بیروت: دارالمشرق.
15
15. خوانینزاده، محمد علی و نجارزادگان، فتح الله. (1393). بازخوانی دیدگاههای دانشمندان مسلمان در معنا و اشتقاق رب. مجلۀ مطالعات قرآن و وحدت، 8(1) ، صص 33 -68.
16
16. راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1374). مفردات الفاظ قرآن (مترجم: غلامرضا خسروی حسینی). بیروت: انتشارات الدارالشامیه.
17
17. زمخشری، محمود. (1407ق). الکشاف عن حقادق غوامض التنزیل. بیروت: دارالکتاب عربی.
18
18. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر. (1404ق). الدر المنثور. قم: مکتبه آیتالله العظمی مرعشی نجفی(ره).
19
19. شیرازی، عبدالکریم. (1382). باستانشناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن، تهران: انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
20
20. شیرزاد، محمد حسن؛ شیرزاد، محمد حسین؛ و شریفی، محمد. (1396). چند معنایی ریشههای رب در قرآن کریم. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای ادبی- قرآنی، 5(2). صص 95 -121.
21
21. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1393). المیزان فی تفسیر القرآن (مترجم: محمدباقرموسوی همدانی). قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
22
22. طبرسی، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
23
23. طریحی، فخرالدین. (1366). مجمع البحرین و مطلع النیرین. تهران: مرتضوی.
24
24. طوسی، محمد بن حسن. (1376). التبیان فی تفسیر القرآن (محقق: احمد حبیب بصیر العاملی). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
25
25. طیب حسینی، سیدمحمود. (1387). بررسی مبانی فرامتنی چند معنایی در قران کریم. مجله پژوهش و حوزه، 3(33). صص 80 – 113.
26
26. علی، جواد. (1422ق). المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام. بیروت: دارالساقی.
27
27. فخررازی، محمد بن عمر. (1375). مفاتیح الغیب. بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
28
28. قاسمی حامد، مرتضی؛ میرحسینی، سید محمد؛ و شیرانی، مجتبی. (1397). گستره معنایی رب در قرآن کریم. دوفصلنامه علمی - ترویجی مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی (فروغ وحدت)، 14(50). صص64-76.
29
29. قرائتی، محسن. (1383). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.
30
30. قریشی، علیاکبر. (1378). قاموس قرآن (جلد3). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
31
31. قمی، علی بن ابراهیم. (1363). تفسیر قمی. قم: نشر دارالکتاب.
32
32. کردنژاد، نسرین. (1389). معناشناسی واژه رب، مجله حسنا، 1(4). صص 23-37.
33
33. کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق. (1407ق). الکافی. تهران: انتشارات دارالکتب اسلامیه.
34
34. مصباح یزدی، محمدتقی. (1391). معارف قرآن (ج 1-3). قم: انتشارات مؤسسه در راه حق.
35
35. مصطفوی، حسن. (1384). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
36
36. معرفت، محمدهادی. (1384). آموزش قران کریم (ترجمه التمهید فی علوم القرآن). قم: نشر تمهید.
37
37. نکونام، جعفر و بهشتی، نرگس. (1389). معنی شناسی «ربّ» در قرآن مجله صحیفه مبین، 16(47). صص 106-127.
38
38. ولفنسون، إسرائیل. (2001). تاریخ اللغات السامیّة، بیروت: دار القلم.
39
39. نیشابوری، احمد بن ابراهیم. (1380). وجوه القرآن. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
40
40. هاکس، جیمز. (2006م). قاموس کتاب مقدس. قم: انتشارات اساطیر.
41
41. Dalman, G.H. (1901). Aramäisch-Neuhebräisches Wörterbuch zu Targum, Talmud und Midrasch, Frankfurt: M.J. Kauffmann.
42
42. Gesenius, W. (1939). A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament, tr. E. Robinson, ed. F. Brown, Oxford: Oxford University Press.
43
43. Horowitz, Y. (2007). Hillel. In: Encyclopaedia Judaica, 2nd Edition, New York: Thomson Gale, vol. 9, pp. 108-110.
44
44. H. S. Nyberg (1952). Hebreisk Grammatik. s. 2. Reprinted in Sweden by Universitetstryckeriet, Uppsala 2006.
45
45. Huehnergard, J. (1995). Semitic Languages. In: Civilizations of the Ancient Near East, ed. J.M. Sasson, New York: Scribners, vol. 4, pp. 2117–2134.
46
46. Jastrow, M. (1903). A Dictionary of the Targumim, the Talmud Babli and Yerushalmi, and the Midrashic Literature, New York: G.P. Putnam’s Sons. vol. II.
47
47. Klein, E. (1987). A Comprehensive Etymological Dictionary of the Hebrew Language, Carta, Jerusalem: The University of Haifa.
48
48. Koehler, L. and Baumgartner, W. (1958). Lexicon in Veteris Testamenti Libros. Leiden: Brill (Part I: A Dictionary of the Hebrew Old Testament in English and German, ed. L. Koehler; Part II: A Dictionary of the Aramaic Parts of the Old Testament in English and German, ed. W. Baumgartner).
49
49. Moscati, S. (1980). An Introduction to the Comparative Grammar of the Semitic Languages: Phonology and Morphology, Wiesbaden: Otto Harrassowitz.
50
50. Rubin, A.D. (2010). The Subgrouping of the Semitic Languages. In: Language and Linguistics Compass, vol 2(1), pp. 18–19.
51
ORIGINAL_ARTICLE
معناشناسی واژۀ «لقاء» در آیات مورد استناد قائلین به رؤیت خداوند
از موضوعات مورد بحث بین اشاعره و سلفیان از یک سو و شیعه و معتزله از سوی دیگر، رؤیت خداست. اشاعره و سلفیان که قائل به رویت خداوند در قیامت می باشند، برای اثبات نظر خود، به آیاتی از قرآن استناد می کنند که از جمله این آیات، آیاتی است که در آن واژۀ «لقاء» آمده است. معناشناسی و بررسی نظر مفسران پیرامون معانی این واژه در آیات مورد استناد، راه مناسبی برای دست یابی به معنای صحیح واژه و ارزیابی درستی یا نادرستی اعتقاد قائلان به رؤیت خداست. ریشه شناسی و بررسی معانی مختلف واژۀ «لقاء» در منابع لغت، آیات قرآن، احادیث، اشعار عرب، منابع لغت در سایر زبان ها و واکاوی نظر مفسران فریقین، روشن می سازد که این واژه دارای معانی متعددی است و نه تنها برداشت معنای رؤیت از این آیات صحیح نیست و نظر عده کمی از مفسران اهل سنت آن را تأیید نموده، بلکه علاوه بر مفسران شیعه، بسیاری از مفسران اهل سنت نیز نظری بر خلاف آن دارند.
https://jikm.isca.ac.ir/article_69894_a726dcf2ba8804cc7d596b1d87381965.pdf
2020-09-22
164
193
10.22081/jikm.2021.59627.1044
معناشناسی
لقاء
آیات
قائلین
رؤیت
خداوند
علیرضا
خسروی
arkhosravi@bums.ac.ir
1
دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
LEAD_AUTHOR
فاطمه
حسینی میرصفی
mirsafy@yahoo.com
2
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول).
AUTHOR
* قرآن کریم.
1
1. ابنابیجمهور، محمد بن زینالدین. (1405ق). عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه (مصحح: مجتبی عراقی، چاپ اول) قم: دار سیدالشهداء للنشر.
2
2. ابناثیر جزری، مبارک بن محمد. (1367). النهایه فی غریب الحدیث و الأثر (محقق: محمود محمد طناحى، چاپ چهارم). قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
3
3. ابنبابویه، محمد بن على. (1398ق). التوحید (محقق: هاشم حسینی). قم: انتشارات جامعه مدرسین.
4
4. ابنشهرآشوب مازندرانى، محمد بن على. (1379ق). مناقب آل أبیطالب (علیه السلام) (چاپ اول). قم: انتشارات علامه.
5
5. ابنطیفور، احمد بن ابیطاهر. (بیتا). بلاغات النساء (چاپ اول). قم: الشریف الرضی.
6
6. ابنعبدالسلام، عبدالعزیز بن عبدالسلام. (۱۴۲۹ق). تفسیر العزیز بن عبد السلام (چاپ اول). بیروت: دار الکتب العلمیه.
7
7. ابنفارس، احمد بن فارس. (۱۴۰۴ق). معجم مقاییس اللغه (محقق: عبدالسلام محمد هارون، چاپ اول). قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
8
8. ابنکثیر، اسماعیل بن عمر. (1419ق). تفسیر القرآن العظیم (محقق: محمدحسین شمسالدین، چاپ اول). بیروت: دار الکتب العلمیه.
9
9. ابنمزاحم، نصر. (۱۳۷۰). پیکار صفین (مترجم: پرویز اتابکی، محقق: عبدالسلام محمد هارون، چاپ دوم). تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى.
10
10. ابنمنظور، محمد بن مکرم. (۱۴۱۴ق). لسان العرب (محقق: جمالالدین میردامادى، چاپ سوم). بیروت: دار الفکر - دار صادر.
11
11. ابوحیان، محمد بن یوسف. (۱۴۲۰ق). البحر المحیط فى التفسیر (محقق: صدقى محمد جمیل، چاپ اول). بیروت: دار الفکر.
12
12. ابوالفتوح رازى، حسین بن على. (1408ق). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن (مصحح: محمدمهدى ناصح و محمدجعفر یاحقى، چاپ اول). مشهد: انتشارات بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى.
13
13. بستانى، فؤاد افرام. (۱۳۷۵). فرهنگ ابجدى (مترجم: رضا مهیار، چاپ دوم). تهران: انتشارات اسلامی.
14
14. بغوى، حسین بن مسعود. (۱۴۲۰ق). تفسیر البغوى (معالم التنزیل) (محقق: عبد الرزاق مهدى، چاپ اول). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
15
15. بیضاوی، عبدالله بن عمر. (۱۴۱۸ق). انوار التنزیل و اسرار التأویل (چاپ اول). بیروت: دار الکتب العربی.
16
16. ثعلبى، احمد بن محمد. (۱۴۲۲ق). تفسیر الکشف و البیان (محقق: ابىمحمد ابنعاشور، چاپ اول). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
17
17. حسینی زبیدی، محمد مرتضى. (۱۴۱۴ق). تاج العروس من جواهر القاموس (مصحح: على هلالى و على سیرى، چاپ اول). بیروت: دارالفکر.
18
18. حقى برسوى، اسماعیل بن مصطفى. (بیتا). تفسیر روح البیان (چاپ اول). بیروت: دار الفکر.
19
19. خازن، علی بن محمد. (۱۴۱۵ق). تفسیر الخازن (محقق: عبدالسلام محمدعلی شاهین، چاپ اول). بیروت: دار الکتب العلمیه.
20
20. راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (۱۳۷۴). ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن (مترجم: غلامرضا خسروى، محقق: غلامرضا خسروى حسینى، چاپ دوم). تهران: نشر مرتضوی.
21
21. راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (۱۴۱۲ق). مفردات ألفاظ القرآن (محقق: صفوان عدنان داوودى، چاپ اول). بیروت: دار القلم.
22
22. روزبهان بقلى، روزبهان بن ابىنصر. (۲۰۰۸م). عرائس البیان فى حقائق القرآن (محقق: احمد فرید مزیدى، چاپ اول). بیروت: دار الکتب العلمیه.
23
23. زمخشرى، محمود بن عمر. (۱۴۰۷ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل (مصحح: مصطفى حسین احمد، چاپ سوم). بیروت: دار الکتاب العربی.
24
24. سبزوارى، محمد. (۱۴۰۶ق). الجدید فى تفسیر القرآن المجید (چاپ اول). بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
25
25. سمرقندی، نصر بن محمد. (۱۴۱۶ق). تفسیر سمرقندی (محقق: عمر عمروی، چاپ اول). بیروت: دار الفکر.
26
26. سیواسی، احمد بن محمود. (۱۴۲۷ق). عیون التفاسیر (محقق: بهاءالدین دارتما، چاپ اول). بیروت: دار صادر.
27
27. سیوطى، عبدالرحمن بن ابىبکر. (۱۴۰۴ق). الدر المنثور فى التفسیر بالماثور (چاپ اول). قم: انتشارات کتابخانه عمومى حضرت آیتالله العظمى مرعشى نجف (ره).
28
28. شاهعبدالعظیمی، حسین. (۱۳۶۳). تفسیر إثنی عشری (چاپ اول). تهران: انتشارات میقات.
29
29. شنقیطى، محمدامین. (۱۴۲۷ق). أضواء البیان فى إیضاح القرآن بالقرآن (چاپ اول). بیروت: دار الکتب العلمیه.
30
30. شیخ حر عاملى، محمد بن حسن. (۱۴۲۵ق). إثبات الهداه بالنصوص و المعجزات (چاپ اول). بیروت: انتشارات اعلمی.
31
31. صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد. (۱۴۱۴ق) المحیط فی اللغه. (محقق: محمدحسن آلیاسین). بیروت: عالم الکتاب.
32
32. صافى، محمود. (۱۴۱۸ق). الجدول فی إعراب القرآن و صرفه و بیانه مع فوائد نحویه هامه (چاپ چهارم). دمشق: دار الرشید.
33
33. طباطبایى، سیدمحمدحسین. (۱۳۷۴). ترجمه تفسیر المیزان (مترجم: محمدباقر موسوى، چاپ پنجم). قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم دفتر انتشارات اسلامى.
34
34. طبرانی، سلیمان بن احمد. (۲۰۰۸م). تفسیر الکبیر (چاپ اول). اربد: دار الکتب الثقافی.
35
35. طبرسى، فضل بن حسن. (۱۳۷۲). مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مصحح: فضلالله یزدى طباطبایى و هاشم رسولی، چاپ سوم). تهران: ناصر خسرو.
36
36. طبرى، محمد بن جریر. (۱۴۱۲ق). جامع البیان فى تفسیر القرآن (چاپ اول). بیروت: دار المعرفه.
37
37. طریحی، فخرالدین بن محمد. (۱۳۷۵). مجمع البحرین (محقق: احمد حسینى اشکورى، چاپ سوم). تهران: نشر مرتضوى.
38
38. طوسى، محمد بن حسن. (بیتا). التبیان فی تفسیر القرآن (مصحح: احمد حبیب عاملى، چاپ اول). بیروت:، دار إحیاء التراث العربی.
39
39. عسکرى، حسن بن عبدالله. (۱۴۰۰ق). الفروق فی اللغه (چاپ اول). بیروت: دار الآفاق الجدیده.
40
40. فخر رازى، محمد بن عمر. (۱۴۲۰ق). التفسیر الکبیر (چاپ سوم). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
41
41. فراهیدى، خلیل بن احمد. (۱۴۰۹ق). کتاب العین (چاپ دوم). قم: نشر هجرت.
42
42. فیضی، ابوالفیض بن مبارک. (۱۴۱۷ق). تفسیر سواطع الافهام (چاپ اول). قم: دار المنار.
43
43. فیومى، احمد بن محمد. (۱۴۱۴ق). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر (چاپ دوم). قم: مؤسسه دار الهجره.
44
44. قاسمى، جمالالدین. (۱۴۱۸ق). تفسیر محاسن التأویل (محقق: محمد باسلعیون سود، چاپ اول). بیروت: دار الکتب العلمیه.
45
45. قرشى بنایى، علىاکبر. (۱۴۱۲ق). قاموس قرآن (چاپ ششم). تهران: دار الکتب الاسلامیه.
46
46. قرطبى، محمد بن احمد. (۱۳۶۴). الجامع لأحکام القرآن (چاپ اول). تهران: انتشارات ناصر خسرو.
47
47. قشیرى، عبدالکریم بن هوازن. (۲۰۰۰م). تفسیر لطائف الاشارات (محقق: ابراهیم بسیونى، چاپ سوم). قاهره: الهیئه المصریه العامه للکتاب.
48
48. کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق. (۱۴۰۷ق). الکافی (مصحح: علیاکبر غفاری و محمد آخوندی، چاپ چهارم). تهران: دار الکتب الإسلامیه.
49
49. لیثى واسطى، على بن محمد. (۱۳۷۶). عیون الحکم و المواعظ (مصحح: حسین حسنى بیرجندى، چاپ اول). قم: دار الحدیث.
50
50. مجلسى، محمدباقر بن محمدتقى. (۱۴۰۳ق). بحار الأنوار (چاپ دوم). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
51
51. محلى، محمد بن احمد. (۱۴۱۶ق). تفسیر الجلالین (محقق: عبدالرحمن بن ابىبکر سیوطى، چاپ اول). بیروت: مؤسسه النور للمطبوعات.
52
52. مصطفوى، حسن. (۱۳۶۸). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم (چاپ اول). تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
53
53. مغنیه، محمدجواد. (۱۴۲۴ق). التفسیر الکاشف (چاپ اول). قم: دار الکتاب الإسلامی.
54
54. مفید، محمد بن محمد. (۱۳۷۷). دفاع از تشیع (مترجم: محمد بن حسین آقاجمال خوانسارى، مصحح: صادق حسنزاده و علىاکبر زمانىنژاد، چاپ اول). قم: انتشارات مؤمنین.
55
55. مکارم شیرازى، ناصر. (۱۳۷۱). تفسیر نمونه (چاپ دهم). تهران: دار الکتب الإسلامیه.
56
56. میبدى، احمد بن محمد. (۱۳۷۱). کشف الاسرار و عدة الابرار (چاپ پنجم). تهران: انتشارات امیرکبیر.
57
57. نسفى، عبدالله بن احمد. (۱۴۱۶ق). تفسیر مدارک التنزیل و حقایق التاویل (چاپ اول). بیروت: دار النفائس.
58
58. نظامالاعرج، حسن بن محمد. (۱۴۱۶ق). تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان (محقق: زکریا عمیرات، چاپ اول). بیروت: دار الکتب العلمیه.
59
59. واحدى، على بن احمد. (۱۴۱۵ق). الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز (محقق: صفوان عدنان داوودى، چاپ اول). بیروت: دار القلم.
60